Tss, alweer meer dan 3 maanden sinds mijn laatste blogbericht. Hoog tijd voor een nieuwe update. En een populair onderwerp is de Mexicaanse griep.
Eigenlijk mag ik niet meer "Mexicaanse griep" zeggen, moet het "Griep A/H1N1" zijn. Want dat is wetenschappelijk correcter, en onze arme vrienden in de Mexicaanse toeristensector zijn de antireclame meer dan beu. Wel, veel succes met de naamwijziging amigos, want na 90 jaar spreekt men ook nog steeds van de "Spaanse griep" - en deze grieppandemie is niet eens gestart in Spanje! (Als je het wil weten, ze is waarschijnlijk gestart in de USA. Maar de Spaanse kranten durfden als eerste erover berichten). Nee, Mexico zou er nog beter aan doen om zelf een naamswijziging door te voeren.
Maar ik dwaal af. Ik ga hieronder de tekst plakken die ik onlangs intern heb doorgestuurd; de nieuwste update over de Griep A/H1N1. Het is een samenraapsel van nieuwsartikels die de voorbije week zijn verschenen in de nieuwsbrieven van Influenza.be, in de Artsenkrant, Roularta Medica, en nog een aantal bronnen die ik vergeten ben (of te lui om nu te gaan opzoeken wat de bronnen precies waren).
Synthese belangrijkste punten
1. Betreft de pandemie:
- De piek is in België duidelijk achter de rug – een tweede piek vanaf januari a.s. blijft wel mogelijk
- Er zijn mutaties opgetreden van het griepvirus, maar er is nog geen reden tot ongerustheid
- Eén vaccinatie geeft voldoende antistoffen; wel nog twee bij immunodepressieven en kinderen <>
- Nevenwerkingen vaccin niet uitzonderlijk groot of gevaarlijk
- Vaccinatie seizoensgriep geeft toch gedeeltelijke bescherming tegen griep A/H1N1
Overzicht van de evolutie van de A/H1N1-griep in België
De opvolging door de huisartsenpeilpraktijken wijst voor de derde week op rij op een significante daling van het aantal nieuwe gevallen in ons land en een duidelijke vertraging van de epidemie met een merkelijk lagere circulatie van het virus onder de bevolking. Het aantal personen dat besmet is met de A/H1N1-griep blijft relatief beperkt. De epidemie heeft op dit moment nog geen significante impact gehad op de bevolking. Deze vertraging in de epidemie geeft ons dus een unieke kans om nog zoveel mogelijk personen binnen de risicogroepen te vaccineren voor ze ziek worden, zoals aangeraden door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid.
Nieuwste grafiek:
De vaccinatie van de risicogroepen is nog steeds aan de gang. In de afgelopen weken werden in totaal 2.160.000 dosissen van het vaccin geleverd aan de huisartsen en gezondheidsinstellingen via de apothekers en het aanbod voldoet hiermee overal in het land aan de vraag. Het Europese geneesmiddelenagentschap (EMEA) bevestigde deze week dat één dosis van het door België aangekochte vaccin voldoende bescherming biedt tegen de A/H1N1-griep in de leeftijdsgroep vanaf de leeftijd van 10 jaar. Voor immunodeficiënte personen en kinderen onder 10 jaar worden nog steeds twee dosissen aanbevolen.
De verplichte registratie van de vaccinaties verloopt nog steeds trager dan het vaccineren zelf. Terwijl er op dit moment 450.063 vaccinaties geregistreerd zijn in het online systeem, kan uit informatie die ingewonnen werd op het terrein, afgeleid worden dat reeds meer dan een miljoen personen zich lieten vaccineren. Het Interministerieel Commissariaat Influenza wenst nogmaals, om redenen van farmacovigilantie, het belang van de registratie door de huisartsen te benadrukken. De ervaringen in Canada tonen het belang hiervan aan. Vorige week kon de Canadese overheid zeer snel de nodige preventieve maatregelen nemen om de volksgezondheid te beschermen, toen zij zich geconfronteerd zagen met een mogelijk verdacht lot van het vaccin Arepanrix. Een volledige registratie is van belang voor het beschermen van de bevolking.
Met medewerking van 93 huisartsen verspreid over de tien Belgische provincies, noteert het registratienetwerk van de VUB en de ULB sedert afgelopen juli alle griepgevallen in ons land. "Het betreft zowel seizoensgriep als A/H1N1-griep", benadrukt Prof. Dirk Devroey van de vakgroep Huisartsgeneeskunde, VUB. "Uit een eerste evaluatie van de cijfers blijkt nu dat België ontsnapt is aan de gevreesde grieppandemie. Op haar hoogtepunt zorgde de griep voor twee bijkomende zieken per dag in de gemiddelde huisartsenpraktijk", zegt Devroey. "Aangezien de griep in clusters voorkomt, kon dat aantal lokaal wel plots toenemen, maar viel het al bij al zeer goed mee. Ook het aantal hospitalisaties en het aantal sterfgevallen was veel lager dan bij een uitbraak van de gewone seizoensgriep."
Uit de Brusselse cijfers (zie hieronder) blijkt dat het aantal gevallen vorige week voor de derde week op rij, verder daalde het tot nog 137 nieuwe gevallen per 100.000 inwoners (versus 623 nieuwe gevallen in de piekweek). "Daarmee lijkt de eerste grieppiek voorbij", zegt Dirk Devroey. "Toch betekent dit niet dat de vaccinatiecampagne geen nut meer heeft", waarschuwt hij. Of er een tweede griepgolf komt, valt immers af te wachten. Bovendien zijn intussen varianten van het A/H1N1-virus opgedoken waartegen het vaccin ook immuniteit biedt.
Brusselse cijfers:
- 53% van de grieppatiënten waren mannen
- 42% van de patiënten was jonger dan twintig en slechts 6% was ouder dan 60
- 18% van de grieppatiënten behoorde tot de risicogroep. Het betreft vooral luchtwegproblemen (8%), leeftijd <>
- 12% van de grieppatiënten kreeg een virusremmer
- 3% werd gehospitaliseerd
- Tijdens de 44ste week bereikte de griep een piek met 623 nieuwe gevallen per 100.000 inwoners
- Het ogenblik van de piek en de grootteorde stemmen overeen met de metingen door het netwerk van het huisartsenpeilpraktijken
A/H1N1-virus muteerde in Noorwegen
In Noorwegen werd bij drie ernstige gevallen van de Mexicaanse griep een mutatie vastgesteld van het A/H1N1-virus. Het ging om de twee eerste dodelijke gevallen van de pandemische griep in Noorwegen en om een patiënt met een ernstige vorm van de ziekte.
Uit de resultaten van de analyses uitgevoerd door de Noorse deskundigen blijkt dat de mutatie zich blijkbaar niet in het land heeft verspreid. Het gemuteerde virus blijft bovendien gevoelig voor de virusremmers oseltamivir en zanamivir. De beschikbare vaccins tegen het pandemische virus bieden bescherming tegen de mutatie.
De WGO detecteerde een gelijkaardige mutatie al in andere landen. Dat gebeurde voor het eerst in april. De mutatie deed zich al voor in Brazilië, China, de VS, Japan, Mexico en Oekraïne. "We hebben deze mutatie al vastgesteld bij een aantal dodelijke gevallen en ook bij goedaardige gevallen. Bij heel wat dodelijke gevallen over de hele wereld werd deze mutatie niet teruggevonden", stelt de WGO. "De impact op de volksgezondheid is dus nog niet duidelijk."
De vraag is nu vooral of dit mutante virus pathogener is en het andere virus zal verdringen, zegt Prof. Bruno Lima, directeur van het nationale griepreferentiecentrum in het Franse Lyon. "Momenteel kan niemand dat voorspellen. Als blijkt dat het virus inderdaad pathogener is, dan betekent dat nog niet dat het gemakkelijker wordt overgedragen van de ene persoon op de andere. We moeten blijven observeren wat er gebeurt. Tot nog toe hebben we niet de indruk dat dit virus de overhand krijgt."
Eerste klinische gegevens vaccinatie bevestigen seroprotectie
GSK voert in Europa, Canada en de Verenigde Staten in totaal 15 studies uit bij meer dan 9.000 gezonde individuen waaronder volwassenen, ouderen en kinderen (inclusief zuigelingen) om de tolerantie en immunogeniciteit van haar geadjuvanteerd pandemisch A/H1N1 vaccin te evalueren. De resultaten beginnen binnen te lopen en zijn beschikbaar via www.gsk.com/media/pandemic-flu.htm
Naar aanleiding van de aanbevelingen van het Europese Geneesmiddelenagentschap (EMEA) deelt het Interministerieel Commissariaat Influenza mee dat één dosis (één dosis = 0,5 ml) volstaat voor personen vanaf 10 jaar om een doeltreffende bescherming op te bouwen tegen de A/H1N1-griep. Voor de patiënten met immunosuppressie, wordt de toediening van twee doses aangeraden om een voldoende immuun antwoord op de vaccinatie te verkrijgen.
Daarnaast geldt op dit ogenblik nog steeds dat kinderen van 6 maand tot 9 jaar twee dosissen (één dosis = 0.25 ml) toegediend krijgen met een tussenperiode van drie weken.
In een interview met de Utrechtse viroloog Huub Schellekens op NRC.nl legde de viroloog uit waarom Nederland - in tegenstelling tot België - vasthoudt aan de richtlijn om alle risicopersonen voor A/H1N1 twee keer te vaccineren. "De dummies van de vaccinfabrikanten gingen uit van een complete nieuwe variant en dat betekent twee keer vaccineren. De gegevens zijn nog niet hard genoeg om dat terug te brengen naar één keer", aldus Schellekens.
Verderop in het interview herhaalde de Utrechtse viroloog nog eens dat twee keer vaccineren ongetwijfeld beter is dan één keer. "Het is uiteraard wel duurder en kennelijk maken andere landen een andere afweging dan Nederland. Het is dus geen medisch probleem, maar een financieel."
Aan Marc Van Ranst de vraag of de Belgische richtlijn om één keer in te enten dan vanuit financiële overwegingen tot stand kwam. De griepcommissaris weerlegt: "In België volgen we de raad van ons wetenschappelijk comité, van onze Hoge Gezondheidsraad, van de WGO, en nu ook van het Europees Geneesmiddelenagentschap om volwassenen en kinderen vanaf tien jaar één dosis te geven. Kinderen tot en met negen jaar vaccineren we twee keer met een maand tussentijd."
Van Ranst zit dus helemaal niet op dezelfde lijn als zijn Nederlandse collega. "En dat is helemaal niet omwille van financiële redenen", voegt hij eraan toe. België heeft 12,6 miljoen vaccins besteld, en had de risicogroepen zonder problemen twee maal kunnen vaccineren. "We achten dit echter om immuunmedische redenen niet nodig omdat de beschikbare wetenschappelijke gegevens ons overtuigen dat één dosis volstaat om afdoende bescherming te bieden. De slogan 'You can't have enough of a good thing' gaat hier niet op. Wanneer één vaccindosis voldoende is, dan geef je één vaccin."
Nevenwerkingen vaccin griep A/H1N1
Er doen uiteenlopende verhalen de ronde over mogelijke bijwerkingen van het vaccin tegen Influenza A/H1N1.
Elk vaccin heeft bijwerkingen, zo ook de vaccins Focetria en Pandemrix, die tegen Influenza A/H1N1 worden verstrekt. In België is het Pandemrix dat wordt verspreid. De vaccins geven bij 1-10% van de gevaccineerden milde bijwerkingen, zoals hoofd- en spierpijn. Bij minder dan één procent treden jeuk en huiduitslag op. De kans op het Guillain-Barrésyndroom is minder dan één op de 100.000 en kan ook het gevolg van de griep zelf zijn. De kans op GBS is groter na een griepinfectie dan na een vaccinatie.
Kruisbescherming van seizoensgriepvaccin tegen griep A/H1N1
Nu de eerste grieppandemiegolf in ons land voorbij lijkt, rijst hier en daar de vraag of de vaccinatie tegen seizoensgriep daarin een rol heeft gespeeld. "In principe is er geen kruisprotectie", benadrukt Prof. Fons Van Gompel (Instituut voor Tropische Geneeskunde). "Het pandemische virus is ontstaan na een genetische shift. Het is een A/H1N1-virus maar het jasje dat dit virus draagt, verschilt drastisch van dat van andere A/H1N1-subtypes die een rol kunnen spelen bij seizoensgriep. Alleen 55-plussers, die voor het jaar ‘57 contact hebben gehad met onderdelen van deze nieuwe variant, zouden door dit contact gedeeltelijk beschermd zijn tegen het huidige pandemische A/H1N1."
Wel verwijst Van Gompel naar een recente publicatie in de BMJ met resultaten van een case-controlstudie die in Mexico City werd gevoerd. De auteurs bestudeerden het effect van het 2008-9 trivalente geïnactiveerde seizoensgriepvaccin bij 60 patiënten met geobjectiveerde A/H1N1-influenza tijdens de epidemie in Mexico. Ze stellen vast dat het aandeel patiënten dat overleed in de groep die het seizoensgriepvaccin had gekregen significant lager was dan onder de niet-gevaccineerden (0/8 versus 18/52, p= 0,047). Het aandeel patiënten dat mechanische beademing nodig had, was eveneens lager in de gevaccineerde groep maar het verschil was niet significant (1/8 versus 25/52, p= 0,058). Volgens de auteurs suggereren deze resultaten een zekere vorm van bescherming, maar zijn zeker meer studies nodig om deze gegevens te bevestigen.
Fons Van Gompel benadrukt dat dit het enige artikel is dat tot nog toe werd gepubliceerd. Verder verwijst hij nog naar een Amerikaanse studie die vorige week werd voorgesteld tijdens het congres van de American Society of Tropical Medicine and Hygiene in Washington DC. Deze studie werd gevoerd onder militairen die in de VS waren gestationeerd tussen april en oktober 2009. Gedurende die periode werden 1.025 gevallen van A/H1N1-influenza gerapporteerd. Ook hier wordt een gedeeltelijke kruisbescherming van het seizoensgriepvaccin tegen A/H1N1 gesuggereerd.
Maar ook recent Amerikaans onderzoek suggereert een gedeeltelijke kruisbescherming van het seizoensgriepvaccin tegen A/H1N1. Ook een Australische studie heeft een gelijkaardig resultaat opgeleverd. Op basis van deze verschillende onafhankelijke studies gaan we uiteindelijk toch kunnen besluiten dat er wel degelijk een zekere kruisbescherming aanwezig is.
Dit was het zo’n beetje...