Met behulp van een aantal parameters kun je de statistische kans inschatten of je binnen de tien jaar zal overlijden aan een hart- of vaatziekte.
De SCORE-tabel is niet nieuw. Het is een internationaal erkend werkmiddel dat op basis van het geslacht, de leeftijd, de systolische bloeddruk, het rookgedrag en de verhouding van totaal cholesterol op HDL-cholesterol in één overzichtelijk geheel de kans weergeeft dat je sterft aan een hartinfarct of een beroerte. De getallen worden onderverdeeld in drie categorieën:
- Groen: Laag risico, minder dan 5% kans om binnen de tien jaar de wormen te voeren
- Oranje: Matig risico, 5 à 9% kans om binnen de tien jaar de pijp aan Maarten te geven
- Rood: Hoog risico, 10% of meer kans om binnen de tien jaar aan de verkeerde kant van het gras te gaan liggen
Het is en blijft uiteraard slechts een ruwe inschatting. Als je suikerziekte hebt, moet je al niet beginnen met de tabel. Ga dan maar uit van een ernstig verhoogd risico, en begin je testament maar op te stellen.
De tabel houdt ook geen rekening met hoeveel sigaretten je rookt, of je genetische voorbeschiktheid. Nu, voor dat laatste is wel een correctie mogelijk: wanneer je vader of broer vóór de leeftijd van 55 jaar een hartinfarct of beroerte heeft gehad, of je moeder of zus vóór de leeftijd van 65 jaar, dan moet je je score vermenigvuldigen met 1,5. Maar nu wordt het al ingewikkeld, en de tijd dringt…
Als je de tabel bekijkt, zie je wel al snel dat er een aantal relatief eenvoudige middelen zijn om je risico alsnog te verlagen, door je parameters te beïnvloeden. Zullen we ze even doorlopen?
- Geslacht: Mannen hebben een algemeen hoger risico op hart- en vaatziekten dan vrouwen. Een geslachtswijziging zou ik in dit geval wel niet aanraden. Aan de buitenkant ga je je er misschien beter door voelen, maar je DNA kun je vooralsnog niet aanpassen. Wellicht dat de onderhoudstherapie met oestrogenen niet enkel je baard zullen tegenhouden, maar ook je risico op een hartinfarct zullen verlagen. Al bij al vind ik het zelf de moeite niet waard. Het blijft je persoonlijke keuze, uiteraard.
- Leeftijd: Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans op een hartinfarct of beroerte. Nu, tijdreizen is niet voor morgen. Maar onlangs is het nog in het nieuws geweest dat er tussen mensen van hetzelfde geboortejaar, met dus dezelfde chronologische leeftijd, toch grote verschillen kunnen zijn in biologische leeftijd. De beste methode om je verouderingsproces te vertragen is door gezond te leven: veel bewegen, gezond eten, stoppen met roken, you know the drill. De SCORE-tabel gebruikt wel enkel je chronologische leeftijd, maar mijn advies blijft desalniettemin gelden.
- Systolische bloeddruk: Dit is de bovendruk. Je weet wel, je huisarts zet een band rond je bovenarm, pompt het wat op, laat het terug af en zegt dan: “13 op 8”? De 13 is de bovendruk, de 8 de onderdruk. Men spreekt van hypertensie (= te hoge bloeddruk) vanaf een bovendruk van meer dan 140 mmHg. Een te hoge bloeddruk is ten dele genetisch bepaald, maar voor de rest houdt het verband met je rookgedrag, je voeding en je gewicht. Dus, stop met roken, smijt al het zout weg (voor de bijgelovigen: over je linkerschouder), en leg die vork neer!
- Roken: Ok, dit gaat misschien wat vergezocht klinken, maar volgens een aantal wetenschappelijk onderbouwde studies zou blijkbaar geconcludeerd kunnen worden dat roken misschien wel eens nadelig zou kunnen zijn voor de gezondheid! Who knew, right? Kijk, volgens mij zouden ze die kankerstokjes eigenlijk best gewoon verbieden, maar bon, iedereen heeft het recht om zichzelf de verdoemenis in te werken als hij/zij dat wil. Ik hoop wel dat ze het nog wat extra gaan belasten, zoals de World Health Organisation aanraadt. Als je in de tabel jouw cijfer vergelijkt tussen roker en niet-roker, dan zie je dat het risico bij roken quasi verdubbelt. Haal je fatalistisch de schouders op? Is het voor jou toch al te laat om nu nog te stoppen met roken? Nee hoor, na twee jaar is je cardiovasculaire risico even laag als bij nooit-rokers. Dus dat pakje sigaretten? Steek ze maar in de fik.
- Verhouding totaal cholesterol op HDL-cholesterol: Vroeger fixeerde men zich enkel op het totaal cholesterol, maar het blijkt beter om het onderscheid te gaan maken tussen het goede (HDL)-cholesterol en het slechte (LDL)-cholesterol. Als je enkel je totale cholesterol kent, dan mag je als benadering de vier getallen vervangen door 175, 175, 225 en 275. Een hoog HDL verhoogt je totale cholesterolgehalte, maar heeft een beschermend effect. Hoe verhoog je de HDL? Eet meer vette vis zoals zalm, haring en sardines, of neem visoliecapsules als de eerste optie echt teveel moeite blijkt. Je totaal cholesterol kun je verlagen door meer te bewegen en gezonder te gaan eten (als je gewicht daalt, zal je cholesterolgehalte vaak mee zakken), en ja, ook door statines te nemen. Ik moet wel zeggen, ik ben daar de laatste tijd niet al te grote fan meer van, en dat is geen grapje. Deze medicamenteuze behandeling heeft enkel een bewezen levensverlengend effect bij mannen boven de 50 jaar met een verhoogd cardiovasculair risico of na een cardiovasculair incident. Begin er dus niet al te snel mee.
Dus, samenvattend: je risico om binnen tien jaar te sterven aan een hartinfarct of beroerte staat niet in steen gegrift. Pak het zelf aan, door te stoppen met roken, meer te bewegen, minder snelle suikers en transvetten te eten en meer groenten en fruit. En als dat allemaal nog niet voldoende is: okee, okee… ga dan maar voor die geslachtsverandering.