In het kort: vanaf nu kan de werkgever elke werknemer met fysieke of mentale problemen naar de arbeidsgeneesheer sturen.
Op 23 mei is dus het Koninklijk Besluit van 24 april 2014 tot wijziging van diverse bepalingen inzake welzijn op het werk in het Belgisch Staatsblad verschenen. En op 1 juni heb ik al aangegeven dat dit KB onder meer inhoudt dat de werkgever nu ook de arbeidsgeneesheer moet verwittigen wanneer de lichamelijke of geestelijke toestand van een werknemer het arbeidsrisico verhoogt.
De gevolgen hiervan zijn echter onderbelicht. Men beseft onvoldoende wat bovenstaande wijziging van de wettekst inhoudt.
Zal ik om te beginnen de originele en de nieuwe wettekst tegen het licht houden. (Waarschuwing: volgende passage kan ernstige slaperigheid veroorzaken).
In het oorspronkelijke KB van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers stond onder afdeling 3 (Verplichtingen van de werkgever in verband met de toepassing en de uitvoering van het gezondheidstoezicht), artikel 5, paragraaf 2 de volgende zin: "De werkgever neemt de nodige maatregelen om de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer onmiddellijk te verwittigen opdat elke werknemer die klaagt over ongemakken die kunnen worden toegeschreven aan zijn arbeidsomstandigheden, onverwijld wordt onderzocht."
Hiermee kon men al argumenteren dat de werkgever een werknemer naar de arbeidsgeneesheer zou kunnen sturen. Dat kon echter enkel wanneer de werknemer zelf aangaf dat er een probleem was op het werk, en wanneer die dus zelf ook akkoord ging. Nu, als goede Belgen konden we vaak wel de wetgeving op zulke wijze interpreteren dat we een manier vonden om een onwillige werknemer die ernstige problemen vertoonde op het werk, naar de arbeidsgeneesheer te sturen. Een "vervroegd periodiek onderzoek" bijvoorbeeld, of een "spontane raadpleging" waarbij de werknemer schouderophalend bij de arbeidsgeneesheer zat, wanneer die vroeg waarom de man/vrouw een spontane raadpleging had aangevraagd. "Weet ik veel, dokter. Mijn baas zei gewoon dat ik op deze plaats op dit uur mij moest komen aanbieden."
Nu, ik heb zelf ook al regelmatig zulke casussen meegemaakt, en vaak werd ik wel op voorhand al gebrieft door de werkgever/leidinggevende/titularis-arts. "Zij zit vaak tegen zijn collega's te roepen en te tieren, het is niet normaal meer." Of "Hij zit de helft van de tijd strontzat aan zijn bureau te slapen, en de andere helft van de tijd ligt hij erachter." Of "Hij stinkt een uur in de wind, maar niemand durft iets te zeggen". Ik ga in het midden laten of het sturen naar de arbeidsgeneesheer in zulke gevallen de beste oplossing is, of dat men zulke gevallen eigenlijk als een functioneringsprobleem zou moeten beschouwen, en dus als taak voor de hiërarchie. Ik zal niet beweren dat men maar al te vaak die dingen "medicaliseert", in plaats van de eigen verantwoordelijkheid op te nemen.
Maar in ieder geval: het was dus mogelijk om werknemers met fysieke of mentale issues naar de arbeidsgeneesheer te sturen, maar eenvoudig was het niet.
Nu wel.
Wat staat er precies geschreven, na het koninklijk besluit van 24 april 2014?
De werkgever verwittigt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer:
- wanneer een werknemer klaagt over ongemakken of tekenen van een aandoening vertoont die kunnen worden toegeschreven aan zijn arbeidsomstandigheden;
- wanneer hij vaststelt dat de lichamelijke of geestelijke toestand van een werknemer de risico’s verbonden aan de werkpost onmiskenbaar verhoogt.
De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer beoordeelt onafhankelijk of deze werknemer aan een gezondheidsbeoordeling moet worden onderworpen en of maatregelen kunnen worden genomen met het oog op de aanpassing van de arbeidsomstandigheden.
De extra tekst laat expliciet toe dat de werkgever zelf een onderzoek aanvraagt, wanneer die oordeelt dat de werknemer een lichamelijk of geestelijk probleem heeft. Het moet uiteraard wel verband houden met het werk, en "de risico's verbonden aan de werkpost verhogen". Maar wat houdt dat in? De hoger beschreven fulminerende furie kan vroeg of laat met bureaumateriaal gaan smijten, en geeft op zijn minst al een verhoogd stressgehalte aan de collega's. Je kunt zelfs argumenteren dat ze een tikkende tijdbom is voor een hersenaneurysma. "Dat is het zesde factuur dat slecht is ingevuld! En ik zal nog eens iets zeggen! Ik-" Bam. Dood. Het dromende drankorgel? Wel, vroeg of laat sukkelt hij van de trap af, of verdrinkt hij in het toilet. De stinkende stakker? Dat is al moeilijker. Misschien dat men dat aan het onafhankelijke oordeel van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer overlaat. Die de man in kwestie dan wellicht voor zich zal zien zitten, de afspraak die de werkgever via het callcenter heeft gemaakt in zijn zweterige handen. En die, behoudens een ernstige verkoudheid, redelijk snel zal beseffen waarom de werkgever een afspraak heeft gemaakt, en enkele tips zal meegeven.
Okee, okee, dit zijn voorbeelden van een worst case scenario. Maar het moet allemaal nog een beetje leuk blijven, anders wordt het zo saai als een... nu, ja, als een wettekst.
Dit nieuw type van preventief gezondheidstoezicht zal de werkgevers alleszins toelaten om werknemers met ernstige medische problemen, met een mogelijk gezondheidsrisico tijdens de uitvoering van hun werk, bij een specialist ter zake te laten langsgaan. Al bij al nog niet zo'n slechte zaak. Dus ik verwacht dat de werkgevers hier meer en meer beroep op gaan doen. Althans, van zodra ze weet krijgen van deze nieuwe mogelijkheid.
Nog even de te volgen procedure in a nutshell.
Tot slot nog een aantal belangrijke gegevens over dit type onderzoek. Voor de duidelijkheid geef ik het in de vorm van vraag en antwoord.
Moet de werknemer verplicht naar dit medisch onderzoek?
De externe diensten hebben nog geen officieel antwoord gekregen van de overheid, maar op basis van de overige wetgeving kun je al besluiten dat dit wel degelijk het geval is. Als de werkgever van oordeel is dat er een arbeidsgebonden risico bestaat, en de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer dit bevestigt, dan kun je uitgaan van hetzelfde principe als voor een periodiek onderzoek.
Kan de werknemer in beroep gaan?
Ja, hij kan zowel de overlegprocedure als de beroepsprocedure inroepen, volgens de wettelijke termijnen die gelden voor alle preventieve onderzoeken (behalve de voorafgaande gezondheidsbeoordeling, waarbij geen beroep mogelijk is).
Is er een wettelijke termijn vastgelegd waarbinnen het onderzoek moet plaatsvinden?
Nope. Vroeger stond er nog "onverwijld" in de wettekst, wat al net zo lekker vaag was als "as soon as possible". "Hoe snel wil je het?" "Asap!" "Okee, tot volgend jaar dan."
Maar gezien er in de nieuwe wettekst een termijn van 10 werkdagen wordt gesteld voor het inplannen van een spontane raadpleging, zou ik hier van uitgaan.