Doorgaan naar hoofdcontent

De vierde industriële revolutie

Onlangs verscheen in Engineeringnet Magazine een artikel over het 'Concept Center 4 Industries' van Siemens. Hun visie is onderdeel van een trend, die  bekend staat als 'Industrie 4.0'. Dit houdt kort gezegd een digitalisering in van industrieprocessen, waarbij alle apparaten en arbeidsprocessen onderling digitaal verbonden zijn en met elkaar communiceren. Door een slimme analyse van de verzamelde gegevens kan men efficiënter werken en zeer snel klantspecifieke producten afleveren. Het onderliggend netwerk dat hiervoor nodig is, noemt men het IoT - het Internet of Things. En dat IoT zit er ook in ons land aan te komen.


Wat voorafging

De eerste helft van de twintigste eeuw was gekenmerkt door een steeds groeiende massaproductie. Deze werd op gang gebracht met de assemblagelijn van het model T Ford in 1913.
In de tweede helft van de vorige eeuw werden de massaproducten steeds efficiënter en goedkoper geproduceerd. Het voortdurend beknibbelen op productiekosten had -geheel terzijde- nogal eens ongewenste effecten zoals de ramp met het ruimteveer Challenger, de dioxinecrisis, of de uitbraken van de ziekte van Creutzfeld-Jacob.
Onze 21e eeuw zal gekenmerkt worden door het zeer snel op vraag en op maat produceren en leveren van individuele massaproducten.

Customizing

Dit proces is al een tijdje aan de gang. Via 's wereld grootste webwinkel Amazon is het bijvoorbeeld al een aantal jaren mogelijk om een individueel boek te laten drukken. Dit 'printing on demand' is zelfs al helemaal niet bijzonder meer, maar standard operating procedure. Een wagen wordt vandaag de dag niet meer volledig gestandaardiseerd geleverd, maar via een online toepassing helemaal op maat van de klant aangepast, en een luttele drie maanden later geheel afgewerkt geleverd. Maar dit is  peanuts, vergeleken met wat ons te wachten staat.
Want wat voor de al wat oudere generaties als 'luttele' tijd gezien wordt, is voor een jongere generatie onaanvaardbaar traag. Drie maanden wachten op een nieuwe wagen?! Geen sprake van, ik wil die wagen nù!
Vele webwinkels doen het nu al: vandaag besteld, morgen geleverd. Momenteel lopen reeds experimenten met drones die bestellingen de dag zelf nog kunnen leveren. En een aankoopknop op je slimme wasmachine laat je heel eenvoudig nieuw wasmiddel bestellen.

Big brother?

Slimme programma's die de 'big data' verwerken die winkels verzamelen, kunnen al geruime tijd indrukwekkende analyses maken. Een gekend voorbeeld hiervan is de Amerikaanse winkelketen Walmart, die op basis van de aankoop van ongeparfumeerde oliën en gelijkaardige producten door jonge vrouwen kon deduceren dat zij waarschijnlijk zwanger waren, en hun reclamefolders hierop afstemden. De onthutste reacties van verbaasde zwangere vrouwen en die van nietsvermoedende ouders van tienerdochters, noopten Walmart om hun reclame voor ultra-absorberende luiers toch maar te vergezellen van de aanprijzing van een super-de-luxe grasmaaier. Kwestie van wat omfloerster te zijn over hoeveel ze wel weten over hun klanten.
Nieuwe programma's kunnen zelfs de aankoop van een product op hun webpagina voorspellen, op basis van waar de computermuis zich bevindt en hoelang ze er blijft hangen. Als de ingeschatte kans tot aankoop een bepaald percentage overschrijdt, wordt het product al klaargezet voor verzending, nog voor de computergebruiker de aankoop daadwerkelijk heeft bevestigd met een klik op de muisknop.

Alle apparaten in contact met elkaar

'Industrie 4.0' gaat nog een stap verder. Dit concept houdt een totale digitalisering in van de reële wereld. Dat betekent dat alle processen en gebeurtenissen met sensoren worden geregistreerd en gemeten. Vervolgens analyseren andere 'slimme' machines deze data en koppelen ze hieraan doelgerichte acties vast.
Hiervoor is de uitbouw nodig van een netwerk dat alle voorwerpen met elkaar verbindt, een 'internet der dingen'. De eerste stappen in die richting zijn al genomen. Zo laat het nieuwe internetprotocol versie 6 toe om 3,4 × 1038 verschillende IP-adressen toe te wijzen, in plaats van het luttele vier miljard dat de vorige versie aanbiedt. Met een vijftigtal quadriljard individuele IP-adressen per aardbewoner zullen we elk toestel - en elk onderdeel ervan - apart kunnen identificeren.
Al deze toestellen moeten uiteraard ook met elkaar kunnen communiceren, en hiervoor heeft men een LoRa-netwerk nodig. 'LoRa' staat voor 'long range, low power'. Die technologie maakt het mogelijk om toestellen over lange afstanden en (omdat er weinig stroom nodig is) gedurende een lange tijd te verbinden met internet. Het enige nadeel is dat dit systeem slechts heel beperkte informatie kan doorsturen, maar meer is eigenlijk niet nodig.
In België worden er op ogenblik twee zulke netwerken uitgerold: dat van Sigfox, die het ontwikkelt in een samenwerking met Engie (het vroegere GDF Suez), en dat van Proximus. In 2016 zal heel België gedekt zijn.

Alles wordt 'smart'

De mogelijkheden van dit internet 4.0 zijn voor de individuele consumenten legio. Je hoeft geen boodschappenlijstjes meer bij te houden. Je slimme huis registreert dat het toiletpapier bijna op is, en plaatst een nieuwe bestelling. Je slimme wagen merkt dat je remblokken aan vernieuwing toe zijn, en gaat terwijl jij op het werk zit even bij je garage langs. Je CO-monitor registreert gevaarlijk hoge waardes, en zet een raam open. Je aan je zonnepanelen gekoppelde batterij houdt bij wanneer de marktvraag naar energie het hoogst is, en geeft deze enkel op het optimale moment vrij op het energienet,...
Op de werkvloer kan de totale digitalisering een enorme impact hebben op de efficiëntie van het werkproces. Algemene onderhoudsrondes zijn niet meer nodig; een toestel geeft zelf wel aan wanneer een vervanging nodig is, en print het bijna-defecte onderdeel alvast af op de 3D-printer van de onderneming.
Stock en opslagruimte kun je minimaliseren; automatische processen bestellen nieuwe grondstoffen of onderdelen met een ongekende efficiëntie. Hoeveel afgewerkte producten zijn er nodig? Dat kun je al berekenen op basis van informatie geleverd door de alomtegenwoordige sensoren; overproductie wordt geminimaliseerd.

De keerzijde?

Uiteraard houdt dit alles ook een aantal drempels en risico's in. Het zal om te beginnen wel nog forse investeringen en verregaande innovaties kosten vooraleer het zover is. Zulke systemen moeten namelijk in staat zijn om met een productiesnelheid van massaproductie toch individueel maatwerk te leveren.
Ook de arbeidsmarkt zal flexibeler moeten worden dan ze nu is; productieprocessen moeten op zeer korte termijn kunnen opgeschaald en afgebouwd worden, met een aanbod dat zeer efficiënt is afgestemd op de wispelturige vraag. Het lijkt me logisch dat men dan ook de werkkrachten op een analoge wijze zeer snel moet kunnen inschakelen, en danken voor de diensten wanneer de vraag naar het product terug afneemt. Men zal arbeidsprocessen moeten ontwerpen op een wijze die een snelle inzetbaarheid toelaat. Ik verwacht dat er een steeds belangrijker rol zal weggelegd zijn voor de uitzendsector, die in steeds grotere mate arbeidskrachten zal leveren die telkens opnieuw voor slechts een korte tijd in een bepaalde onderneming tewerkgesteld zullen worden. Arbeidspsychologen zullen hun handen vol hebben met de onvermijdelijke gevoelens van vervreemding die deze continue arbeidswisselingen tot gevolg zullen hebben bij de toekomstige werkkrachten, die zich terecht steeds meer als een inwisselbare naamloze pion zullen voelen.

En privacy?

En dan zijn er nog de privacy-issues en chantagerisico's. Ik zal even voorbij gaan aan het feit dat je winkel tot in de details weet wat je koopt en verbruikt; dat weten ze nu al, als je een klantenkaart gebruikt. Maar wanneer apparaten verbonden zijn met het internet, kunnen ze gehackt worden. Een concreet voorbeeld hiervan is de slimme koelkast van Samsung. Dit toestel toont je mails op een geïntegreerd scherm. Het gmail-wachtwoord blijkt echter heel gemakkelijk te kraken. In een volledig gedigitaliseerde wereld zouden snode hackers het wel eens leuk kunnen vinden om je microgolf om de andere dag een bericht te laten versturen dat hij hersteld moet worden. En ik huiver al bij de gedachte aan de mogelijke impact op een volledig IoT-verbonden onderneming.

The future is now

We zijn nog niet volledig gedigitaliseerd. Maar vergis je niet; dit is geen sciencefiction. Het proces is al ingezet; dit is hoe vernieuwende ondernemingen in de nabije toekomst zullen functioneren. En zij zullen de bedrijven die deze totale digitalisering aan zich voorbij laten gaan, genadeloos in het stof van hun efficiëntere machines en productieprocessen doen bijten.


Dit artikel is eerder verschenen als opiniestuk in de PreventActua van november 2015.

Populaire posts van deze blog

Apenpokken - stand van zaken

Apenpokken zijn wereldwijd in opmars, ook in België. Wat is het, hoe wordt het overgedragen, wat zijn de preventiemaatregelen en wat is de huidige stand van zaken in België? Sinds de laatste keer dat ik erover schreef begin juli, is de situatie wat gewijzigd. Onderstaand artikel geeft een overzicht. Wat zijn Apenpokken Monkeypox of Apenpokken (MPX) wordt veroorzaakt door het monkeypoxvirus (MPXV), dat behoort tot de familie van de orthopoxvirussen (waartoe ook het pokkenvirus behoort). Tot nu toe kwam de ziekte vooral voor in beboste delen van Centraal- en West-Afrika, met sporadisch gevallen in andere landen, gelinkt aan een reis naar deze gebieden. Sinds begin mei 2022 verspreidt de ziekte zich echter in Europa en daarbuiten, waarbij besmettingen vooral voorkomen bij mannen die seksuele contacten hebben met mannen, maar niet uitsluitend. Hoe raakt men besmet Om besmet te geraken door het apenpokkenvirus moet men nauw contact hebben met een besmettelijke of ziek persoon. Dit kan optre

Moderne lotusvoeten

Vandaag verscheen een artikel op VRT NWS , dat schoenen met hoge hakken (voorlopig) lijken te hebben afgedaan. Nu kan ik eindelijk een tekst die ik al sinds begin 2020 als "draft" heb staan, publiceren! Wanneer we lezen over de praktijk van het voetinbinden in het oude China, gruwelen we van zulke barbaarse martelpraktijken. Hoe heeft een schoonheidsideaal ooit in zulke mate kunnen ontsporen? Nochtans bezondigen wij ons aan gelijkaardige praktijken, alleen is het moeilijker om zulke dingen objectief te beoordelen, wanneer je zelf in die cultuur verweven zit. Voetinbinden Ik ga dit cultureel gegeven toch even kaderen. De praktijk van voetinbinden heeft zich in China ontwikkeld tijdens de Tang-dynastie (618-907 na Chr.). Het hield in dat men bij jonge meisjes de voeten omzwachtelde. De vier kleine tenen werden naar binnen geplooid en braken uiteindelijk vanzelf. De grote teen bleef recht. Het resultaat was een "lotusvoetje". Dit gold als een teken van wels

Calciumhydroxide in water

Kalkwater of kalkmelk is een oplossing van calciumhydroxide (Ca(OH) 2 ) in water. Calciumhydroxide is weinig oplosbaar in water. “0,17 gram per 100 ml water”. Bron: Chemiekaarten 19 e editie 2004. “Licht oplosbaar in water van 20°C : 1,65 g/l” Bron: Carmeuse.nl In water valt Ca(OH) 2 uiteen in Ca 2+ - en OH - -ionen. Hierdoor ontstaat een basische oplossing. De pH van een oplossing van 0,01% is 11,3. “pH: 11.3 (0.01% at 25 deg C); 12.5 to 12.7 (saturated solution (0.18 g/100 mL) at 25 deg C)” Bron: Intox.org Bij een gesatureerde oplossing (= maximum oplosbare hoeveelheid) bedraagt de pH 12,4 tot 12,8. “pH (saturated solution): 12.4” Bron: Sultanchemists.com “pH: 12,5-12,8 bij een concentratie van 1.070 mg/l” Bron: Carmeuse.nl Bij een langere blootstelling aan calciumhydroxide zullen de huidletsels meer uitgesproken zijn. Dit staat ook als dusdanig vermeld op veiligheidsfiches over calciumhydroxide. “Calcium hydroxide penetrates the ski