Met de start van het nieuwe schooljaar, maak ik nog eens een wandeling doorheen het Steentjesplein in Tienen.
Ik passeer haar langs de ingang, en draai naar rechts. Hier aan het bord met de plattegrond zie ik een ex-collega, Guy. Hij is tweemaal groter dan normaal, geeft me een dikke "bear-hug" en zegt met een zware stem: "I'm gonna keep you and I'm gonna call you George!"
Ik kan me bevrijden van Guy, en aan de zitbankjes achter het bord spot ik Humberto Tan. "Wil je ook een Haribo snoepje?" vraagt hij en overgiet zichzelf met handen vol snoepjes. "Nee bedankt," antwoord ik en wandel verder.
Achter de zitbanken zijn schommels. Daar is mijn ex-collega Guy weer! Maar nu met een krulsnor. Hij zit op een van de schommels, snuift aan wat cayennepeper, niest luidruchtig en vliegt achteruit. Toch maar een rare manier om te schommelen, denk ik zo.
Ik ben aan de eerste hoek van het Steentjesplein gekomen. Aan de hele zijkant is een stoet van mooie vrouwen, in bikini aan het dansen. Terwijl ik kijk, gooien ze hun BH's naar me. "Ja ja ja!" roepen ze. Een beetje verlegen hiervan kijk ik naar de andere kant, naar het midden van het Steentjesplein, en ik zie hier een aantal para's aan parachutes landen. Maar zodra ze de grond raken, gaan ze kaarsrecht staan met beide armen horizontaal. Een helder licht straalt van hen uit, en ze stijgen weer op!
"You are gay!" hoor ik iemand aan de rechterkant roepen. Het is Homer Simpson. Hij zit in een van de bomen aan de achterkant van het steentjesplein tegen de spoorwegberm aan, en smijt blikjes met Del Monte ananas en videocassettes naar me. Ik kan het maar net ontwijken. Gelukkig wordt Homer zelf afgeleid, want een vliegtuig stort neer op een net passerende trein, met de wagonnetjes in de vorm van Kinder Bueno repen en volgeladen met zilveren munten! Homer wordt bedolven onder de munten. Ik loop verder tot aan het eind. Net om de hoek zie ik de oudste broer van mijn schoonzus, Santiago. Hij is kok, en ik zie dat hij ook nu aan het koken is. Hij roert met een lepel in een grote, dampende ketel; hij is chili aan het maken. Hij laat wat chili uit de lepel in een lange sliert terug in de ketel vallen.
Achter hem is nog een zitbankje. Ik ben wel wat moe, maar ik geraak niet tot aan het bankje; er is een heel meer van Pez-snoepjes rond. En bovendien zit er al een man met een bolhoed op. Hij geeft me het peace-teken. Naast het bankje is een van de uitgangen van het plein. Hier staan twee paaltjes in de vorm van bergpieken die me aan Macchu Picchu doen denken. Aan een van de twee paaltjes is een lama aan een leiband vastgebonden. Ik hou die goed in de gaten, je weet nooit wanneer die gaan spugen.
Maar ik word al snel afgeleid door twee artiesten die op het kleine honkbalveld aan het optreden zijn: Sash! En Edith Piaf. Ze vechten om de micro, en om mijn aandacht. Sash! zingt zijn hitsong "Ecuador", en Edith Piaf "Ne me quitte pas". Ik glimlach vriendelijk naar beiden, en wandel verder; ik ben bijna het Steentjesplein rond. Hier is het voetbalterrein. Maar de goal heeft een boogvorm, en hieronder is iemand dampende kopjes koffie aan het verkopen. Maar daar heb ik nu geen zin in; dus maak ik weer een draai naar rechts, waar mijn schoonzus nog altijd aan het smullen is van het karkas.
Ben je nog mee?
Ik ben geen droom aan het beschrijven, en ik ben ook niet mijn verstand verloren. Het is een geheugentechniek, die men geheugenpaleis of methode van loci (locus = plaats) noemt. Hierbij maak je een mentale wandeling doorheen een plaats die je goed kent, en koppel je levendige beelden aan bestaande plaatsen op de route. Deze visuele triggers helpen je om bepaalde woorden of begrippen te onthouden. Hoe vreemder, gruwelijker of grappiger, hoe makkelijker het bijblijft.
Heb je door wat bovenstaande wandeling me helpt onthouden?
Indien niet, is dat nog niet zo verwonderlijk. De mentale beelden die je als geheugensteun gebruikt, zijn namelijk vaak enkel voor jezelf relevant. Dus bij deze zal ik het mysterie ontrafelen: het zijn de landen en hoofdsteden van Zuid-Amerika. Toen ik eind 2012 "Moonwalking with Einstein" van Joshua Foer las, was mijn interesse in geheugenpaleizen opnieuw gewekt. Voor de leut leerde ik nog eens iets vanbuiten. Zal ik je nog eens door mijn route leiden?
De klok aan de ingang met de wijzers op klokslag 12 herinneren me eraan dat ik begin met het land bovenaan het continent, en dat ik de landen en hoofdsteden in wijzerzin zal doorlopen.
Mijn schoonzus Maria is van Venezuela. Het karkas dat ze aan het aanvreten is (hoe levendiger de beelden, hoe beter ze bijblijven), is een geheugensteun voor de hoofdstad van Venezuela, Caracas.
Guy helpt me denken aan Guyana. Zijn "bear-hug" en uitspraak "I'm gonna keep you and I'm gonna call you George!" doen me denken aan een Looney Tunes cartoon, waarbij een grote Yeti Daffy Duck knuffelt. Belangrijk hier is de naam "George", dit helpt me denken aan de hoofdstad van Guyana, Georgetown.
Humberton Tan is een bekende Surinamer (enfin, voor mij toch), zijn "Haribo"snoepjes lijken genoeg op "(Para)maribo" voor het triggeren van het land-hoofdstadkoppel Suriname en Paramaribo.
Guy heeft nu een (Franse) krulsnor, Frans Guyana dus. En de cayennepeper die hem doet niezen en waarmee hij zijn schommelen aandrijft, wel dat vertegenwoordigt voor mij de hoofdstad Cayenne.
De dansende schoonheden (die me aan het carnaval van Rio doen denken) vertegenwoordigen Brazilië. En de hoofdstad is niet Rio de Janeiro (meer) zoals veel mensen nog denken, maar Brasilia. Dat is al het geval sinds 1960. En daar doen de BH's (of in het Engels "bra's") me wel aan denken, zeker wanneer de vrouwen me nog eens (Brasil)ia/ia/ia! toeroepen. Vergezocht? Well, shoot me, het werkt.
In het midden van het plein, en ook van het continent, ligt Paraguay. Vandaar de para's. Hun kaarsrechte stand met armen horizontaal en de lichtstralen doen me denken aan Jezus Christus, die ten hemel opstijgt (PS ook atheïsten mogen Jezus in hun geheugenpaleis langs laten komen). De terhemelopneming is in het Engels "Assumption", lijkt voor mij voldoende op "Asuncion", de hoofdstad van Paraguay.
In een grappige aflevering van The Simpsons kijkt Homer op een wereldbol naar Uruguay. "Haha, look at this country," zegt hij, "You are gay". Hij smijt met Del Monte blikken en videocassettes, om me eraan te helpen herinneren dat de hoofdstad van Urugay Montevideo is.
Achter het Steentjesplein is er echt een spoorweg, net zoals alle andere landpunten die ik gebruik. Hier zet ik dus een trein met zilverstukken op; de Latijnse term van zilver is Argentum: Argentinië. De Kinder Bueno en het neerstortende vliegtuig vertegenwoordigen voor mijn brein de hoofdstad Buenos Aires.
De oudste broer van mijn schoonzus is echt kok, en heet echt Santiago. Een meevaller, want dat is de hoofdstad van Chili, wat hij dus ook in zijn ketel aan het bereiden is! De lange sliert doet me denken aan het uitgerekte karakter van land.
Het meer van Pez-snoepjes doen me niet alleen aan het Titicacameer denken waar ik ooit op gevaren heb en wat in Bolivië ligt, maar ook aan de hoofdstad La Paz. De man met de bolhoed die me het peace-teken geeft, is enkel een extra voor de zekerheid.
Macchu Picchu ligt uiteraard in Peru, met Lima (de lama) als hoofdstad. Ik ben nog eens de weg kwijtgeraakt in Lima, dus no way dat ik deze naam ooit ga vergeten; maar ik moet natuurlijk wel het land en de hoofdstad op de juiste plek in het rijtje plaatsen.
"Ecuador!" roept de zanger Sash, want dat is het volgende land in de rij. En Edith Piaf hint me met haar liedje "Ne me quitte pas" dat de hoofdstad hiervan Quito is.
Bij koffie denk ik aan Colombia, en de goal in de vorm van een boog is voldoende om me de naam van de hoofdstad Bogota voor de geest te halen.
En dan zie ik Maria weer, om me te helpen herinneren dat ik rond ben.
Ja, het lijkt allemaal nogal omslachtig, maar eigenlijk is het best leuk. En het is ook effectief! Want ik heb hier destijds dan wel een uur of zo tijd ingestoken, maar haast tien jaar later kan ik me de landen en hoofdsteden nog moeiteloos opnieuw voor de geest halen, in de juiste volgorde dan nog wel. Ik zal deze techniek dus zeker aanleren aan mijn dochters, van zodra het voor hen relevant wordt.
Dat gezegd zijnde, de laatste jaren gebruik ik zelf amper nog de techniek van geheugenpaleizen. Want met een smartphone in mijn vestzakje, waarom zou ik ooit nog iets moeten onthouden?