Doorgaan naar hoofdcontent

Apenpokken - stand van zaken

Apenpokken zijn wereldwijd in opmars, ook in België. Wat is het, hoe wordt het overgedragen, wat zijn de preventiemaatregelen en wat is de huidige stand van zaken in België? Sinds de laatste keer dat ik erover schreef begin juli, is de situatie wat gewijzigd. Onderstaand artikel geeft een overzicht.

Wat zijn Apenpokken

Monkeypox of Apenpokken (MPX) wordt veroorzaakt door het monkeypoxvirus (MPXV), dat behoort tot de familie van de orthopoxvirussen (waartoe ook het pokkenvirus behoort). Tot nu toe kwam de ziekte vooral voor in beboste delen van Centraal- en West-Afrika, met sporadisch gevallen in andere landen, gelinkt aan een reis naar deze gebieden. Sinds begin mei 2022 verspreidt de ziekte zich echter in Europa en daarbuiten, waarbij besmettingen vooral voorkomen bij mannen die seksuele contacten hebben met mannen, maar niet uitsluitend.

Hoe raakt men besmet

Om besmet te geraken door het apenpokkenvirus moet men nauw contact hebben met een besmettelijke of ziek persoon. Dit kan optreden door direct, intens en nauw lichamelijk contact, contact met huidletsels en overdracht via grote speekseldruppels, of contact met voorwerpen, kleding of linnengoed gebruikt door een besmet persoon. Mogelijk is er ook overdracht via de lucht (aerosoltransmissie over korte afstanden). Men volgt de wetenschappelijke research en adviezen daarover nauwlettend op.

De risicocontacten worden onderverdeeld in drie categorieën:

1. Zeer risicovolle contacten:

  • Seksuele partner(s).
  • Persoon of personen met langdurig huid-huidcontact terwijl de patiënt huiduitslag had.

2. Hoog risico contacten: 

  • Persoon of personen die in hetzelfde huishouden of een vergelijkbare omgeving wonen (bv. kamperen, overnachten enz.);  
  • Persoon of personen die kleding, beddengoed, gebruiksvoorwerpen enz. delen, terwijl de patiënt uitslag had; 
  • Mensen die in de zorg werken en onbeschermd contact hebben met besmette personen.

3. Laag risico contacten:

  • Alle andere contacten inclusief sociale interacties, collega's, personen die fitnessapparatuur delen enz.

Wat zijn de symptomen

Symptomen van apenpokken kunnen zijn:

  • Koorts
  • Hoofdpijn
  • Spierpijn en rugpijn
  • Gezwollen lymfeklieren
  • Rillingen
  • Uitputting
  • Een uitslag die eruit kan zien als puistjes of blaren op het gezicht, in de mond en op andere delen van het lichaam, zoals de handen, voeten, borst, geslachtsdelen of anus.

De uitslag doorloopt verschillende stadia voordat deze volledig geneest. De ziekte duurt meestal twee tot vier weken. Soms krijgen mensen eerst uitslag, gevolgd door andere symptomen. Anderen ervaren alleen uitslag.


Figuur 1: Voorbeelden van uitslag. Bron: UK Health Security Agency.

Een persoon is vooral besmettelijk in de periode waarin er huidletsels zijn, maar het lijkt erop dat besmette mensen het virus ook kunnen overdragen in de dagen vóór het begin van de symptomen, via droplets. In afwachting van meer evidentie hierover wordt er uit voorzorg vanuit gegaan dat iemand besmettelijk is vanaf twee dagen voor de start van de eerste symptomen.

Wat is de situatie in België

Op 1 augustus 2022 werden er door de regionale overheden in totaal 482 bevestigde gevallen van Apenpokken gemeld in België. Het gaat om 261 gevallen in Vlaanderen (54%), 172 gevallen in Brussel (36%) en 49 gevallen in Wallonië (10%). De figuur hieronder geeft de verspreiding weer per regio, en over verloop van de tijd. Het meest recent gemelde geval waarvan informatie beschikbaar is, gaf aan symptomen te ervaren op 23 juli. Indien de datum van start van de symptomen ongekend is, wordt de datum van diagnose of van melding weergegeven.


Figuur 2: Aantal gevallen in België per regio in functie van de start van symptomen sedert 10 mei 2022.

Alle gevallen zijn mannen, tussen 16 en 71 jaar oud.

Informatie over de symptomen is gekend voor 425 personen (88%). Zo goed als alle patiënten (96%) vertoonden een huiduitslag, en 72% had ook algemene symptomen zoals koorts, algemeen onwel zijn, opgezwollen lymfeklieren … Huidletsels kwamen vooral anogenitaal voor (69%). Achtentwintig van de 423 personen (7%) waarvoor de informatie gekend is, werden gehospitaliseerd, 21 omwille van de behandeling (waarvan één persoon met een onderliggende immuunstoornis), twee personen omdat thuisisolatie niet mogelijk was, en vijf waarvoor de reden niet gekend was.

De wijze waarop het virus vermoedelijk werd overgedragen (informatie gekend voor 365 personen) was voornamelijk via seksueel contact tussen mannen (91%). Informatie over de vermoedelijke plaats of context van besmetting was gekend voor 343 personen. Seksueel contact in de privésfeer werd het vaakst genoemd (51%). Iets minder dan een vijfde (18%) nam deel aan een groot binnen- of buitenlands event waar men seksuele contacten had. Sekssauna’s of andere kleinschaligere plaatsen die seksuele contacten faciliteren, werden door 77 mannen (22%) geïdentificeerd. De aanwezigheid op een feestje of een andere activiteit zonder seksueel contact werd door 23 personen (6%) vermeld als de vermoedelijke plek van besmetting. In dit laatste geval gebeurde de overdracht mogelijk van persoon tot persoon door zeer nauw, maar niet-seksueel contact. Overdracht via druppels kan ook niet uitgesloten worden. Een limitatie bij het verzamelen en de interpretatie van deze gegevens is dat het om zeer gevoelige informatie gaat.

Wat zijn de preventiemaatregelen

Bij verzorgenden (verpleegkundigen, artsen etc.) die nauw contact hebben met iemand waarbij minstens een vermoeden is van besmetting, wordt aangeraden om een FFP2-masker te dragen, een gelaatsscherm of veiligheidsbril, handschoenen en eventueel een wegwerpschort.

Vaccinatie

België beschikt over een beperkte hoeveelheid Imvanex-vaccins (Modified Vaccine Ankara-MVA), van het Deense bedrijf Bavarian Nordic. Imvanex kan ook tegen apenpokken worden gebruikt. Begin juli heeft België 3.040 dosissen Jynneos® vaccin (de Amerikaanse versie van Imvanex®) ontvangen van de Europese Commissie. Een hoger aantal dosissen (30.000) wordt verwacht in het late najaar.

Gezien de huidige epidemiologische situatie en de beperkte beschikbaarheid van vaccins, was vaccinatie tot dusver voorbehouden voor gezondheidspersoneel na hoogrisicocontact met een persoon met een bevestigde infectie (principe van "post-exposure profylaxe"). Na een nieuw advies van de Risk Assessment Group (RAG) op 29 juli 2022 is deze richtlijn op 2 augustus aangepast. Naast profylactische vaccinatie na blootstelling, wordt ook een preventieve vaccinatie aangeboden voor bepaalde doelgroepen: personen die potentieel een groot aantal anderen kunnen besmetten, of die een zeer hoog risico hebben op een infectie.

Wat bij een risicocontact

Bij een hoog risicocontact moet men gedurende drie weken mogelijke symptomen bij zichzelf monitoren, en contacten met kinderen, zwangere vrouwen en immuun gecompromitteerde personen vermijden. Deze laatste twee doelgroepen komen in het geval van een hoogrisicocontact ook in aanmerking voor een preventieve vaccinatie. Bij symptomen moet men onmiddellijk telefonisch contact nemen met de huisarts.

Bij een zeer hoog risicocontact wordt aangeraden om gedurende drie weken een chirurgisch mondmasker te dragen bij alle contacten met andere mensen. Zij komen ook in aanmerking voor een preventieve vaccinatie. Werknemers die in contact komen met jonge kinderen (bv. in de kinderopvang), zwangere vrouwen of personen met een immuunstoornis, moeten drie weken in quarantaine gaan.

Wat bij een besmetting

De werknemer moet in isolatie blijven tot de huidletsels opgedroogd en genezen zijn, meestal is dit gedurende drie weken.

Het risico voor de algemene bevolking wordt vandaag als gering ingeschat, op basis van de huidige wetenschappelijke informatie. Op de werkvloer is er een mogelijk verhoogd risico bij verzorgenden (verpleegkundigen, artsen etc.). Zij krijgen een vaccinatie na een hoogrisicocontact.

Bronnen

Sciensano

Agentschap Zorg & Gezondheid

CDC

Dit artikel is ook verschenen op Kluwer SenTRAL. Hier is ook een begeleidende Toolbox beschikbaar.

Populaire posts van deze blog

Is maté oké?

Maté is een infusie van yerba maté bladeren in heet water. Het lijkt nog het meeste op thee, en wordt in de Zuid-Amerikaanse landen ook in plaats hiervan en in plaats van koffie gedronken. Eeuwenoud symbool van gezondheid en vriendschap, is deze drank er hét sociale bindmiddel. Maté is ook in de lage landen verkrijgbaar, in kruidenwinkels maar ook in grootwarenhuizen. En het heeft een afzetmarkt. Niet alleen bij inwijkelingen uit Zuid-Amerika. Maté wordt, naast groene thee, namelijk ook aanbevolen als hulpmiddel bij afvallen. Op een relatief bekende website staat maté geklasseerd onder "planten zonder risico", "... U kunt ook rechtstreeks thee van maté of groene thee nemen: gemakkelijk te vinden en veelvuldig gebruikt ..." Tal van dieetwebsites raden ook maté aan, omwille van tal van redenen: naast bijkomend gewichtsverlies, heeft het een beschermend effect op het hart. Het doet de slechte cholesterol dalen en beschermt tegen beschadigingen van het DNA. Het h

Moet je bij het vaccineren optrekken om te kijken of je niet in een bloedvat zit?

Je haalt het vaccin uit de verpakking, duwt de lucht eruit*, je steekt de naald in de bovenarm. En dan? Trek je even op, om te kijken of je niet in een bloedvat zit? Fout!  De griepvaccinatiecampagne loopt op haar laatste benen, maar dit onderwerp blijft sowieso relevant. Over het griepvaccin in het algemeen heb ik recent nog geblogd ( veilig, effectief, versterkt afweer, beschermt anderen ), en de vraag of je de injectieplaats moet ontsmetten heb ik ook onlangs nog beantwoord ( nee ). Bij deze een nieuwe stelling, die blijkbaar niet alom gekend is: bij het plaatsen van een vaccin in de musculus deltoideus, moet je NIET even optrekken om te kijken of je niet in een bloedvat zit. Ik doe dat zelf ook nog vaak, hoor. Macht der gewoonte. Zelfs eerst de plek ontsmetten, ook al is dat dus niet nodig. Zo kan ik even goed wrijven, en voelen ze de prik niet. Trick of the trade. De naald erin, eventjes optrekken (damn, deed ik het weer), en dan langzaam inspuiten. Want dan heeft de

Bescherming voor Brusselse huishoudhulpen: Wat er verandert

Het Brussels Parlement heeft recentelijk besloten de rechten en arbeidsomstandigheden van huishoudhulpen te versterken. Dit artikel beschrijft de kernpunten van deze ordonnantie en hoe deze de huishoudhulpen in Brussel beïnvloedt. Groeiende behoefte aan bescherming Brussel telt op dit moment 28.137 huishoudhulpen, waarvan 21.393 Brusselaars zijn. 95 procent van hen is vrouw, veelal van buitenlandse afkomst en met een lage opleiding. Zij verzorgen dagelijks de huishoudelijke taken van 116.162 gebruikers. Met zo'n omvangrijke groep is het duidelijk dat hun bescherming en welzijn van het grootste belang zijn, zo stelt Brussels minister van Werk Bernard Clerfayt (DéFI) via zijn ordonnantie.   Opleiding en begeleiding Een kenmerk van de nieuwe regelgeving is de focus op opleiding. Elke nieuwe werknemer in de sector moet een initiële opleiding van 9 uur ondergaan, gevolgd door een jaarlijkse verplichte opleiding van 16 uur. Ter ondersteuning hiervan zullen bedrijven hun werkn