Doorgaan naar hoofdcontent

Werken bij warm weer

Een tijdje geleden heb ik een tekst opgesteld over werken bij warm weer, en op deze zwoele zomerdag is het wellicht hét moment om deze ook eens op mijn blog te plaatsen. Als je daar geen boodschap aan hebt, en liever weet hoe je de werkgever overhaalt om een korte werkbroek voor je aan te schaffen, verwijs ik naar een eerder blogartikel "kort van stof".

Weet je, de wetgeving over werken bij warm weer wordt chronisch geplaagd door een misverstand over de gebruikte begrippen. Het zit zo. De normen worden berekend op basis van de WBGT-index. WBGT staat voor "Wet Bulb Globe Temperature". Deze index drukt de gevoelswarmte uit. Met een vochtige globethermometer worden vier parameters bepaald. Naast de temperatuur worden ook de straling, luchtsnelheid en vochtigheidsgraad gemeten. Want een droge hitte met veel wind bvb. geeft veel minder hinder dan een drukkende, vochtige hitte met windstilte.
De wetgeving zegt bvb. dat je bij een WBGT-index van 31,5 en zwaar werk (van ca. 350 kcal/uur) 5 minuten mag werken, en dan een rusttijd van maar liefst 55 minuten moet inlassen! Haha, zegt de arbeider al handenwrijvend, het is nu 32°C in de schaduw, dus nu mag ik maximaal 5 minuten werken per uur! Ja maar neen, zegt de werkgever, de vochtige globethermometer geeft maar 26 aan. Waarop de arbeider kwaad zegt dat zijnen thermometer op geen orgel trekt, de werkgever met ontslag dreigt, de vakbond zich ermee gaat moeien en voor dat je het weet, de directie gegijzeld wordt in een vergaderruimte zonder airco.

Als er enkel een duidelijker onderscheid was tussen de luchttemperatuur en de WBGT-index, het zou veel ellende bespaard hebben. Maar bon, het is niet anders.

--

Werken bij warm weer

Op welke manier kan je als werkgever je werknemers beschermen tegen overmatige warmte? Warmte kan van klimatologische (de zon) of technologische (lampen, machines, ovens, ...) oorsprong zijn. In deze tekst bespreken we de warmte van klimatologische oorsprong.

De wetgever behandelt dit onderwerp in het ARAB Titel II Hoofdstuk III, Art 148 decies 2, punt 4.3.

1 Overmatige warmte

1.1 De normen

Wanneer is de temperatuur nadelig voor de gezondheid van de werknemers? Het ARAB vertelt ons welke normen je moet hanteren.

Er is sprake van overmatige warmte wanneer de maximumtemperatuur uit onderstaande tabel overschreden wordt. Deze is afhankelijk van het soort werk dat werknemers uitvoeren. Het gaat om de temperatuur gemeten op de effectieve werkplaats, niet de buitentemperatuur.

Soort werkVoorbeeldCalorieverbruik (kcal) per uurMaximum WBGT
Zeer licht werkBeeldschermwerk9030
Licht werkHandenarbeid aan een tafel15030
Halfzwaar werkStaande arbeid25026,7
Zwaar werkGrondwerken35025


1.2 De WBGT-index

De maximumwaarden in bovenstaande tabel betreffen de gevoelswarmte, uitgedrukt als WBGT-index. WBGT staat voor “Wet Bulb Globe Temperature”.

Er is een onderscheid tussen gewone warmte, vochtige warmte en stralingswarmte. De WBGT-index, ook de effectieve temperatuur geheten, mag niet verward worden met de gewone luchttemperatuur. De waarden van de WBGT-index liggen lager.

Een gewone thermometer is niet geschikt om de WBGT-index te bepalen. Je hebt hiervoor een vochtige globethermometer nodig. Die meet de gevoelswarmte op basis van zowel de temperatuur als de straling, luchtsnelheid en vochtigheidsgraad.

1.3 De betekenis

Deze maximale WBGT-waarden geven geen comfortgrens aan, maar de grens waarboven zich ernstige of eventueel zelfs levensbedreigende gezondheidsproblemen kunnen voordoen. Je kunt dus hinder ondervinden zonder dat de maximale waarden overschreden worden. De WBGT-waarden houden bovendien geen rekening met de verschillen tussen mensen en liggen bijgevolg voor sommige werknemers te hoog. Je blijft dus best zo ver mogelijk onder de maximale waarden.

2 Verplichte maatregelen

2.1 Bescherm tegen de zon

In eerste instantie moet je de werknemers beschermen tegen rechtstreekse zonnestraling. Dit kan d.m.v. het ter beschikking stellen van beschermingsmiddelen zoals een hoofddeksel, zonnescherm, zonnecrème, schaduwruimte, …

2.2 Voorzie dranken

Op advies van de arbeidsgeneesheer moet je dranken verstrekken. Deze moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Best voorzie je water of ongesuikerde niet- koolzuurhoudende dranken. De drank moet voldoende minerale zouten bevatten. Kraantjeswater of flessenwater voldoen ruimschoots aan deze voorwaarden, maar koude thee, thee met citroen of aangelengd fruitsap zijn goede alternatieven. Vermijd melk, puur fruitsap of licht alcoholische dranken. Alcoholische dranken met een gehalte van meer dan 6% zijn verboden. De drank moet koel zijn, maar niet echt ijsgekoeld. Best is een temperatuur van 10 à 15 °C. Informeer je werknemers dat ze regelmatig - om de 20 minuten - drinken, maar met kleine hoeveelheden (max. 150 ml).

Opgelet: te koude dranken, koolzuurhoudende dranken en grote hoeveelheden kunnen maaglast geven. En gesuikerde dranken geven aanleiding tot overgewicht of vetzucht.

2.3 Installeer kunstmatige ventilatie

Bij een hittegolf krijg je twee dagen de tijd om kunstmatige ventilatie te installeren. Blijft de overmatige warmte na die periode voortduren, dan moet je overstappen op een systeem van werken met verplichte rusttijden.

2.4 Stel rusttijden in

Als bovenstaande maatregelen onmogelijk of niet voldoende zijn, moet je de duur van de blootstelling aan de warmte inkorten. Dit betekent dat je de werktijden met bijkomende rusttijden moet afwisselen. De duur en de frequentie daarvan verschillen naargelang de aard van het werk.

WBGT bij licht werkWBGT bij halfzwaar werkWBGT bij zwaar werkWerkduur (min.)Rusttijd (min.)
30,126,825,111010
30,427,525,510020
30,628,025,94515
30,928,526,64020
31,229,027,33525
31,529,528,03030
31,829,828,72535
32,131,129,42040
32,431,430,11545
32,731,730,81050
33,032,031,5555



3 Preventie

Wacht niet met het nemen van maatregelen. Evalueer al vooraf de risico’s van de te verwachten overmatige warmte. Dan kun je tijdig een reeks van preventieve maatregelen plannen.

3.1 Overleg

Je moet de problemen bij overschrijding van de maximumtemperaturen bespreken met het comité voor preventie en bescherming op het werk of, bij afwezigheid daarvan, met de vakbondsafvaardiging.

3.2 Volg het weer op de voet

Luister regelmatig naar het weerbericht. Wanneer warm weer voorspeld wordt, kun je tijdig de nodige maatregelen nemen.

3.3 Zorg voor drankvoorziening

Je kunt kort bij de werkposten waterfonteintjes installeren. Deze moeten dan wel regelmatig onderhouden worden. Of je kunt wegwerpbekertjes en flessen met gekoeld mineraalwater voorzien.

3.4 Pas het werkrooster aan

Organiseer de werkzaamheden in functie van de weersomstandigheden. Zo kan je zwaar werk op de meest frisse tijdstippen van de dag laten plaatsvinden, en/of het werkrooster aanpassen. De warmste tijdstippen van de dag liggen tussen 12u en 16u, met een piek rond 14u.

3.5 Pas het werk aan

Tracht de fysieke belasting van het werk te verminderen. Misschien kun je bepaalde werkzaamheden uitstellen tot na een hittegolf; in België blijft die doorgaans toch niet zo lang duren. En een aantal activiteiten kunnen misschien met tilhulpen uitgevoerd worden.

3.6 Pas de werkkledij aan

Bij warm weer voorzie je best luchtige, goed ademende werkkledij. Witte T-shirts reflecteren veel meer het zonlicht dan donkere kleding. Laat je werknemers echter niet in ontbloot bovenlijf werken. De zonnestraling zal sneller leiden tot oververhitting, en de UV-straling leidt bovendien op termijn tot huidkanker.

3.7 Informeer je werknemers

Leer hen tekenen van ongemak en slapte te herkennen. Een aantal symptomen van hitteslag zijn verhoogde hartslag, duizeligheid, darmkrampen en overmatig zweten. Ze moeten het werk stoppen en koelte opzoeken indien deze symptomen optreden.

3.8 Verbeter de luchttemperatuur en de luchtvochtigheidsgraad

Beperk warmte van buiten: sluit overdag alle ramen en deuren, en laat de zonnewering of rolluiken neer. Beperk warmteafgifte binnen: isoleer warme oppervlakken, vang warme en vochtige dampen op, en herstel lekken in water- en stoomleidingen.

3.9 Vermijd warmtestraling

Aan het weer kan je niet veel veranderen. Maar misschien kun je wat doen aan bijkomende technologische warmteproductie. Je kunt schermen met reflecterend aluminium plaatsen tussen de warmtebronnen en de blootgestelde werknemers. Witte of aluminiumhoudende verf kan de warmteafgifte van verhitte oppervlakten verbeteren.

3.10 Verlucht de werkplaats

Open alle deuren en ramen, om de frisse buitenlucht binnen te brengen. Dit doe je best ’s morgens, tussen 4u en 6u. Let op bij het plaatsen van ventilatoren. Wanneer ze gericht zijn op het gezicht of de nek geven ze wel een verfrissend gevoel, maar na enige tijd leiden ze tot spierpijn.

Populaire posts van deze blog

Jicht en jus (d'orange)

Recent heb ik gelezen dat softdrinks een jichtopstoot kunnen veroorzaken! Drinken van twee gesuikerde softdrinks per dag zou de kans op een jichtopstoot met 85% doen stijgen. Het vruchtsuiker (fructose) is verantwoordelijk voor dit verhoogd risico, dieetdranken geven geen probleem. Ook andere producten die fructose bevatten (fruitsappen, appels en sinaasappels) geven een verhoogde kans op jicht!? Kijk, dat is dus nieuw voor mij. In alle overzichtslijstjes voor jichtlijders vind je net terug dat je fruit naar believen mag nuttigen. Snoepjes die fructose bevatten moet je dan weer vermijden. Ja, het wordt soms verwarrend. Jicht is een reumatische aandoening. Ze is al heel lang geleden beschreven.  De Griekse geneesheer Hippocrates had het er 25 eeuwen geleden al over. Men dacht wel altijd dat jicht een gevolg was van een overdaad aan alcohol en rijkelijke maaltijden. De jichtlijder kreeg alle schuld voor zijn ziekte in de schoenen geschoven. Maar het is een te hoog urinezuurgehal

Calciumhydroxide in water

Kalkwater of kalkmelk is een oplossing van calciumhydroxide (Ca(OH) 2 ) in water. Calciumhydroxide is weinig oplosbaar in water. “0,17 gram per 100 ml water”. Bron: Chemiekaarten 19 e editie 2004. “Licht oplosbaar in water van 20°C : 1,65 g/l” Bron: Carmeuse.nl In water valt Ca(OH) 2 uiteen in Ca 2+ - en OH - -ionen. Hierdoor ontstaat een basische oplossing. De pH van een oplossing van 0,01% is 11,3. “pH: 11.3 (0.01% at 25 deg C); 12.5 to 12.7 (saturated solution (0.18 g/100 mL) at 25 deg C)” Bron: Intox.org Bij een gesatureerde oplossing (= maximum oplosbare hoeveelheid) bedraagt de pH 12,4 tot 12,8. “pH (saturated solution): 12.4” Bron: Sultanchemists.com “pH: 12,5-12,8 bij een concentratie van 1.070 mg/l” Bron: Carmeuse.nl Bij een langere blootstelling aan calciumhydroxide zullen de huidletsels meer uitgesproken zijn. Dit staat ook als dusdanig vermeld op veiligheidsfiches over calciumhydroxide. “Calcium hydroxide penetrates the ski

Chloorgas

In de Jordaanse havenstad Aqaba zijn zeker twaalf mensen omgekomen en 250 anderen gewond geraakt bij een ongeval met een container met chloorgas. Het giftige gas kwam vrij toen de container tijdens het transport viel. Het ongeval vond plaats op 27 juni 2022. Een container met 25 ton chloorgas moest per schip naar Djibouti in de Hoorn van Afrika gebracht worden. Maar toen een kraan de container op het schip probeerde te plaatsen, stortte de container naar beneden en meteen kwam een grote gele gifwolk vrij. Bij het ongeval kwamen minstens twaalf mensen om het leven. Nog eens 250 anderen raakten gewond. De gewonden werden overgebracht naar twee openbare ziekenhuizen, een privéziekenhuis en een veldhospitaal. Chloor is bij kamertemperatuur een geelgroen gas met een typische, irriterende geur. Door afkoeling of door drukverhoging wordt het een heldere, amberkleurige vloeistof. Het wordt als vloeistof in aangepaste containers getransporteerd. Het kent vele toepassingen o.a. als bleekmiddel i