Recent onderzoek door het RIVM toont aan dat bewoners in de omgeving van Tata Steel in Nederland een hogere kans hebben om ziek te worden door de uitstoot van de fabriek. Het onderzoek legt een directe relatie tussen de emissies van Tata Steel en gezondheidseffecten. Voor bewoners van Wijk aan Zee, het meest getroffen gebied, verkort de verwachte levensduur met 2,5 maanden. Daarnaast neemt de kans op longkanker en astma toe.
Achtergrondinformatie: Fijnstof en stikstofoxiden
Fijnstof en stikstofoxiden (NOx) zijn schadelijke
stoffen die in de lucht kunnen voorkomen. Fijnstof bestaat uit minuscule
deeltjes (grotendeels ammonium-, nitraat- en sulfaatverbindingen, elementair
koolstof en koolstofhoudende verbindingen zoals PAK) die diep in de longen
kunnen doordringen. Stikstofoxiden zijn gassen die ontstaan bij
verbrandingsprocessen. Beide stoffen zijn gekoppeld aan diverse
gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, astma en longkanker.
Afbeelding: Basisconcept van het verband tussen emissies
en gezondheidsrisico’s. Bron: Rapport RIVM, p. 16.
Het onderzoek van het RIVM
Het RIVM-onderzoek is uniek omdat het de gehele keten van
uitstoot naar gezondheid onderzocht heeft. Er is gebruikgemaakt van
multidisciplinaire kennis om de risico’s te berekenen. Bewoners worden
blootgesteld aan een mix van stoffen waaronder fijnstof, stikstofoxiden, lood
en PAK (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen). Vooral in Wijk aan Zee
zijn de gezondheidseffecten het meest merkbaar: 80% van de inwoners ervaart
hinder in de vorm van geur, stof en geluid. Ook melden ze slaapproblemen en
zorgen omtrent hun gezondheid.
Afbeelding: Percentage respondenten dat matige tot
ernstige stofhinder, geurhinder, geluidhinder, slaapverstoring en bezorgdheid
voor gezondheid ervaart voor de woonclusters, Kennemerland en Nederland. Bron:
Rapport RIVM, p. 228.
Het RIVM heeft berekend dat door de uitstoot van Tata Steel
mensen in Wijk aan Zee gemiddeld 2,5 maanden korter leven door blootstelling
aan fijnstof en stikstofdioxide. Daarnaast vergroot fijnstof de kans op
longkanker. Ongeveer 4 procent van de nieuwe gevallen per jaar is toe te
schrijven aan deze uitstoot. De blootstelling aan stikstofdioxide vergroot de
kans op astma: het gaat om ongeveer 3% van de nieuwe gevallen van astma bij
kinderen onder de 18 jaar.
Afbeelding: Cumulatieve extra risico op acute sterfte per
jaar per persoon in de periode 2019-2021, uitgesplitst naar de WHO-advieswaarde
voor de dagelijkse concentratie van PM2,5. Bron: Rapport RIVM, p.
147.
Afbeelding: Cumulatief extra risico op acute sterfte per
jaar per persoon in de periode 2019-2021, uitgesplitst naar de WHO-advieswaarde
voor de dagelijkse concentratie van NO2. Bron: Rapport RIVM, p. 175.
Geografische verschillen
De gezondheidseffecten verschillen per woonkern. Op grotere
afstand van Tata Steel nemen de effecten af. Toch ervaren in totaal bijna
118.000 mensen in omliggende dorpen zoals Beverwijk en IJmuiden hinder door de
uitstoot van de fabriek.
Afbeelding: Depositie van PAK op locaties in Wijk aan Zee
(A), elders in de IJmond regio (B) en enkele achtergrondlocaties (C). Bron:
Rapport RIVM, p. 83.
Wettelijke normen en bedrijfsreactie
Ondanks de negatieve gezondheidseffecten, blijft Tata Steel
binnen de wettelijke normen voor emissies. Het bedrijf heeft verschillende
projecten lopend om de uitstoot te verminderen, waaronder de installatie van
ontstoffings- en afzuigsystemen. Het doel is om in 2045 CO2-neutraal te zijn.
Aanbevelingen en vervolgstappen
De meeste gezondheidswinst is te behalen door de uitstoot
van fijnstof en stikstofoxiden te reduceren. Meer kennis is nodig over de
gecombineerde effecten van verschillende stoffen. Hoewel het RIVM geen concrete
aanbevelingen doet, biedt het onderzoek handvatten voor het ministerie en
andere beleidsmakers.
Afbeelding: Gebruikte indicatoren om gezondheidsrisico’s
uit te drukken. Bron: Rapport RIVM, p. 236.
Implicaties voor preventieadviseurs
Voor preventieadviseurs in België is dit onderzoek vooral
een waarschuwing over de potentiële gezondheidsrisico’s die industriële
uitstoot kan veroorzaken. Het benadrukt het belang van multidisciplinair
onderzoek en strenge regulering om de volksgezondheid te beschermen.
De uitstoot van Tata Steel heeft directe en ernstige
implicaties voor de volksgezondheid, met name voor de inwoners van Wijk aan
Zee. Hoewel het bedrijf binnen wettelijke normen blijft, is actie vereist om de
gezondheidsrisico’s te minimaliseren. Preventieadviseurs en beleidsmakers
hebben een belangrijke rol in het adresseren van deze risico’s en het
implementeren van effectieve preventiemaatregelen.
Bronnen:
RIVM - Directe relatie tussen uitstoot Tata Steel en hinder
en kans op ziekte https://www.rivm.nl/nieuws/directe-relatie-tussen-uitstoot-tata-steel-en-hinder-en-kans-op-ziekte
RTL Nieuws - RIVM: omwonenden Tata Steel worden sneller ziek
en gaan 2,5 maand eerder dood https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/5409121/rivm-omwonenden-tata-steel-worden-sneller-ziek-en-gaan-25-maanden-eerder