Waarom er dit jaar meer hinder is van de eikenprocessierups (en dit alleen maar erger zal worden)

De eikenprocessierups zorgt voor hinder in Limburgse gemeenten, vooral in de regio Bree, Maaseik en Kinrooi. In die mate dat mijn schoonmoeder (die van Kinrooi is) me gevraagd heeft er een blogartikel aan te wijden.

Wat is het probleem

De eikenprocessierups (Thaumetopoea processionea) is de larve van de eikenprocessierupsvlinder. Deze mottige mot legt haar eitjes in de toppen van eikenbomen. Door het broeikaseffect rukt de processierups jaarlijks 30 kilometer op naar het noorden. Bij ons vind je ze vooral in het noorden van Limburg en in de Antwerpse Kempen, de warmste gebieden van Vlaanderen door de zandgrond daar.

De rupsen komen doorgaans eind april, begin mei uit. Na een aantal vervellingen zijn ze volgroeid. Vanaf het vierde vervellingsstadium, meestal tussen half mei en eind juni, krijgen de rupsen brandharen. Als die loskomen en op de huid terechtkomen, dan veroorzaakt dat felle jeuk en irritatie aan de ogen en luchtwegen. Uitgebreide info hierover vind je bijvoorbeeld terug op Wikipedia of gezondheid.be.

Maar de hinder is dit jaar nog erger, door een samenloop van factoren. 

Waarom is het dit jaar (2018) erger

Je kunt het insect vroegtijdig bestrijden met bacillus thuringiensis. Deze bacterie tast de darmwand aan, waardoor de rups stopt met eten en na een paar dagen sterft. Het bestrijdingsmiddel is echter niet wettelijk erkend; de provincies moeten dus elk jaar toestemming voor krijgen. Bovendien was het dit jaar de derde aanvraag op rij, en was een Europese toelating nodig. Die is er pas begin april gekomen. De aankoop van de bacillus en opstart van de bestrijding is pas hierna op gang gekomen.

Op zich nog geen probleem, maar door het uitzonderlijk mooie en warme weer van de afgelopen maanden (weer dat vervloekte broeikaseffect) hebben de rupsen zich sneller ontwikkeld dan voorgaande jaren. Ze zitten nu al in het vierde vervellingsstadium. Sproeien tegen de processierupsen heeft dus al geen zin meer.

Enige resterende optie is het wegbranden of wegzuigen van de processierupsen; een duur en arbeidsintensief proces.

Wat kun je zelf doen

De komende weken zal de hinder niet verdwijnen, integendeel. Dus wat kun je zelf doen?

Preventief

• Hou afstand van de eikenbomen waarin de rupsen zitten. Maak ook kinderen hierop attent.
• Draag kledij die hals, armen en benen bedekt (boerka’s zijn misschien een optie? ;-)) en ga niet op de grond zitten.
• Waarschuw het gemeentebestuur.
• Tracht niet de rupsen zelf te bestrijden. Gebruik geen insecticiden (heeft in deze fase geen zin) en tracht ze niet weg te spuiten (hiermee verspreid je enkel de brandharen nog meer).

Bij huidlast

• Niet krabben! Hiermee wrijf je de brandharen enkel meer in je huid en maak je de klachten erger.
• Spoel de aangetaste huid onder stromend water of was met water en zeep.
• Droog de aangetaste huid zonder het aan te raken, bijvoorbeeld met een haardroger.
• Strip de aangetaste huid met zelfklevende tape of cellofaan.
• Koel de aangetaste huid met isopropylalcohol of ammoniak, en ice-packs.
• Was je kleding.
• Bij ernstige jeuk en uitslag: contacteer je huisarts, en laat antihistamines (zalf of pillen) of corticosteroïden voorschrijven.

Bij last aan de ogen

• Spoel de ogen uit onder stromend water (wassen met water en zeep zou ik niet aanraden).
• Bij aanhoudende of ernstige klachten: contacteer je huisarts voor een medicamenteuze behandeling.

Bij last van de luchtwegen 

• Bij aanhoudende of ernstige klachten: contacteer je huisarts voor een medicamenteuze behandeling.

Een structurele preventieve aanpak

Je kunt er gif op innemen dat het volgend jaar wederom prijs zal zijn; ik verwacht niet dat er een miraculeuze oplossing komt van het broeikaseffect in onze contreien*.

Dus hopelijk dat er al tijdig voor 2019 een nieuwe aanvraag voor bacillus thuringiensis wordt ingediend én goedgekeurd, en dat er op Europees niveau budget wordt vrijgemaakt voor een structurele aanpak van deze plaag. Het is namelijk een voorspelbaar én nog relatief eenvoudig vermijdbaar probleem voor de volksgezondheid.

UPDATE 09/07/2019: het middel bacillus thuringiensis wordt nu actief ontraden, omdat het ook andere rupsen in de omgeving doodt. Woops...

* Behalve als door het smelten van de poolkappen we niet langer een aanvoer hebben van warm zeewater, en we een klimaat krijgen zoals in Canada dat zich op dezelfde noorderbreedte als België bevindt. Maar dan hebben we andere problemen...