We hebben samen met het gezin (mama, mijn twee meisjes en ik) gekeken naar Pixar's Inside Out. Een heel leuke film, die ook een wetenschappelijke basis heeft. Deed me ook terugdenken aan een opleiding die ik ooit eens volgde.
Lang, lang geleden (hoeveel jaar precies zal ik in het midden laten) volgde ik samen met mijn directe collega's en gelijkaardige profielen uit een andere onderneming een managementscursus. Nu, ik leer altijd graag iets nieuws bij. Zo ben ik nog altijd enorm dankbaar voor de vervolmakingscursus Excel die ik 16 jaar geleden mocht volgen. De draaitabellen die ik daar leerde gebruiken, geven me nog steeds een duidelijke efficiëntiewinst. En ik lees en beluister elke dag boeken en artikelen, om me te helpen groeien.
Die specifieke cursus echter… zal ik zeggen, het was een ervaring.
Ik voelde al nattigheid toen ik de lesgevers zag. Die waren nogal… alternatief. Dat vermoeden werd bevestigd toen ze aan iedereen een soort van tarotkaarten gaven; de kaart die je trok, beeldde jou uit. Ik was een rode kardinaal, een zangvogeltje. De meeste oefeningen en rollenspellen die tijdens deze vijfdaagse cursus gepasseerd zijn, ben ik grotendeels vergeten. Ik had er niet zoveel aan. Sommigen wel; die bleken behoorlijk in de knoop te zitten met zichzelf, er zijn nogal wat tranen gevloeid. Dus ik wil nu ook weer niet zeggen dat het een sléchte cursus was, alleen minder interessant voor mij.
Nu, er was een oefening die ik wél interessant vond. Hierbij moest je een figuurtje tekenen (jezelf), en daarop in verschillende kleuren een aantal basisgevoelens; groen voor angst, rood voor boosheid, blauw voor droefheid, en afkeer (denk ik; het was echt al lang geleden) in het zwart. Het was pas wanneer de figuurtjes werden vergeleken, dat het me opviel hoe groot mijn "kwaadheid" was in vergelijking met de rest.
De directe collega's die ook op de cursus waren, vonden het ook verrassend; ik was (en ben) namelijk gekend als een minzaam, rustig persoon. Onderliggend kan ik me echter nogal eens ergeren aan dingen.
Dat alles zag ik ook terugkomen in de film Inside Out. Hierbij worden enkele moeilijke dagen uit het leven van een 11-jarig meisje gevolgd, en hoe haar gedragingen en beslissingen worden aangestuurd door haar emoties (Blijdschap, Droefheid, Angst, Afkeer en Boosheid). Aan het hoofd van de console zat Blijdschap, maar met aan het eind van de film is Droefheid haar directe partner geworden. Af en toe zie je ook de emoties in de hoofden van de mama en de papa. Bij de mama is droefheid de primaire emotie, en bij de papa boosheid. Moraal van het verhaal is dat al deze emoties nuttig zijn, en dat naarmate de gedachtegangen van personen complexer worden bij het opgroeien, meerdere emoties samen je gedragingen en ervaringen kleuren.
Dit is uiteraard een sterk vereenvoudigde weergave van onze interne persoonlijkheid en onderliggende besluitvorming, maar ze is wel bruikbaar én wetenschappelijk valide (in tegenstelling tot bijvoorbeeld het DISC-model, maar dat even terzijde). Het helpt je om anderen én jezelf beter te begrijpen. Probeer het maar eens. Veel van de mensen die je wat beter kent, kun je definiëren door één primaire en een secundaire emotie. Zo hebben mijn vrouw en ik een aantal gezamenlijke kennissen doorlopen, en we kwamen telkens op dezelfde combinaties uit. "Die is voornamelijk Blijdschap, en ook een stuk Angst; die daarentegen is duidelijk Afkeer, en ook Boosheid". Wederom, dit zijn noch positieve, noch negatieve eigenschappen. Boosheid bijvoorbeeld kan inderdaad leiden tot agressie, maar ook aanleiding zijn voor een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Droefheid kan leiden tot depressie, maar ook tot een diepgaander begrip en empathie.
Je belangrijkste drijfveren veranderen in de tijd, zowel door externe omstandigheden als door wat je er zelf mee doet. Zo werden veel van mijn beslissingen in mijn jeugd sterk gekleurd door Angst, en ook wel Droefheid. Maar ik ben sterk veranderd over de jaren heen. Wat mijn belangrijkste drijfveren momenteel zijn? Wel, Boosheid zit nog altijd aan het hoofd van de console, maar in een goede samenwerking met Blijdschap!
PS Wat nog een wetenschappelijk valide en heel bruikbaar model is, zijn de "Big Five", maar misschien dat ik het daar in een andere post nog eens over zal hebben.