Jicht en jus (d'orange)

Recent heb ik gelezen dat softdrinks een jichtopstoot kunnen veroorzaken!
Drinken van twee gesuikerde softdrinks per dag zou de kans op een jichtopstoot met 85% doen stijgen. Het vruchtsuiker (fructose) is verantwoordelijk voor dit verhoogd risico, dieetdranken geven geen probleem. Ook andere producten die fructose bevatten (fruitsappen, appels en sinaasappels) geven een verhoogde kans op jicht!? Kijk, dat is dus nieuw voor mij. In alle overzichtslijstjes voor jichtlijders vind je net terug dat je fruit naar believen mag nuttigen. Snoepjes die fructose bevatten moet je dan weer vermijden. Ja, het wordt soms verwarrend.

Jicht is een reumatische aandoening. Ze is al heel lang geleden beschreven. De Griekse geneesheer Hippocrates had het er 25 eeuwen geleden al over. Men dacht wel altijd dat jicht een gevolg was van een overdaad aan alcohol en rijkelijke maaltijden. De jichtlijder kreeg alle schuld voor zijn ziekte in de schoenen geschoven.

Maar het is een te hoog urinezuurgehalte in het bloed dat aan de basis ligt. Bij de continue vernieuwing van de lichaamscellen komt purine vrij. Dit wordt verder afgebroken tot urinezuur. 90% van het urinezuur is afkomstig van celafbraak, slechts 10% komt via de voeding het lichaam binnen. Een hoog gehalte aan urinezuur in het bloed is meestal aangeboren en erfelijk bepaald. Dit gehalte kan stijgen door bepaalde geneesmiddelen (bvb. plaspillen), bepaalde ziekten en ook door purinerijke voeding. Voorbeelden van purinerijke voeding zijn orgaanvlees, vis, schaaldieren, gevogelte en linzen.

Maar men raadt de mensen ook altijd aan om alcohol te vermijden. Want het te veel aan urinezuur wordt normaal afgevoerd via de urine. Alcohol vermindert de afscheiding van urinezuur door de nieren. Waarom wordt nu vooral het drinken van rode wijn geassocieerd met jichtaanvallen? Wel, tegen het einde van de negentiende eeuw geleden waren Portugese wijnen zeer gegeerd bij de welstellende burgerij. Aan deze wijnen werd lood toegevoegd, om de gisting te vertragen. Gevolg: loodvergiftiging. Dit geeft nierschade. Beschadigde nieren kunnen het urinezuur niet voldoende wegfilteren. De concentratie in het bloed stijgt. Gevolg: jichtaanval. Lood was hier dus de schuldige en niet de wijn als dusdanig.

Nu we het toch over verkeerde opvattingen hebben. Sommige alternatieve therapeuten raden jichtlijders aan “zure” voeding, zoals tomaten en yoghurt, te mijden. Want, zo redeneren ze, jichtlijders hebben een te hoog urineZUURgehalte in het bloed. Ze begrijpen niet echt wat dit inhoudt, en denken dat dit betekent dat het bloed “zuur” is. Dat is natuurlijk flauwe kul. Een echte verzuring van het bloed treft men enkel bij terminaal zieken aan. De zuurtegraad van het bloed bij jichtpatiënten en andere reumalijders is absoluut normaal. Blijf dus gerust tomaten en yoghurt eten.

Wat houdt zo’n jichtaanval nu eigenlijk echt in? Wel, wanneer het urinezuurgehalte van het bloed te hoog wordt, slaan urinezuurkristallen neer in de gewrichten, de pezen, de nieren, enz. De witte bloedcellen denken zo van hola, wat is me dat hier en gaan massaal op de kristallen af. Ze krijgen die echter niet opgevreten. Er ontstaat door dat feestje van de witte bloedcellen op deze plaats een ontstekingsreactie die een paar dagen aanhoudt. Meestal treedt zulk een jichtaanval op in de grote teen, die rood opzwelt en zeer pijnlijk aanvoelt. De ziekte wordt in de volksmond daarom ook “het pootje” genoemd. De pijn is dusdanig erg, dat de cartoonist James Gillray het in 1799 het uitbeeldde als een duiveltje, “The Gout”.

Jicht is een typische mannenziekte. Vrouwen krijgen zelden de ziekte en dan meestal nog op oudere leeftijd, na de menopauze. Kinderen en jonge vrouwen worden quasi nooit door jicht getroffen. Bij mannen treedt ze meestal op tussen 35 en 55 jaar.

Misschien hier nog even een uitgebreider overzicht van purinerijke en –arme voedingsmiddelen:

• Zeer purinerijke voedingsmiddelen
  
  
  
  • gans
  • wild
  • sardines
  • haring
  • ansjovis
  • forel
  • zalm
  • kabeljauw
  • zeevruchten (mosselen, kreeft, oesters)
  • orgaanvlees
  • peulvruchten
  • spinazie
• Gemiddeld gehalte aan purines
  
  
  
  • rund
  • kalf
  • konijn
  • schaap
  • kip
  • kalkoen
  • eend
  • duif
  • schaaldieren
  • asperges
  • bloemkool
  • paddestoelen
• Weinig of geen purine
  
  
  
  • bladgroenten
  • fruit
  • melk
  • kaas
  • eieren
  • rijst en andere granen
  • deegwaren
  • aardappelen
  • brood
  • confituur

Dit leidt tot de volgende dieetadviezen voor jichtlijders:

• Aanbevolen voeding:
  
  
  
  • fruit en groenten (behalve linzen, gedroogde boontjes, erwtjes, paddestoelen, bloemkool en asperges)
  • aardappelen, brood, deegwaren, granen
  • zuivelproducten
  • water (twee tot drie liter per dag)
• Te beperken voeding:
  
  
  
  • vlees (vooral wild en orgaanvlees zoals hart, niertjes, hersenen, zwezerik, lever)
  • vis (vooral ansjovis, sardienen, haring, makreel, mosselen, spiering en viskuit)
  • zoete snoepjes en tussendoortjes (vooral op basis van fructose)
  • alcohol (maximum één glas per dag)

En blijkbaar moet je dus ook softdrinks, appels, sinaasappels en fruitsappen vermijden. In welke mate dit écht gaat doorwegen, laat ik in het midden.

Maar bovenal moet je afvallen. Als je teveel weegt tenminste. Overgewicht is een grote risicofactor voor jichtaanvallen (en voor vele andere aandoeningen trouwens, maar dat is een ander verhaal). Afvallen moet je wel altijd doen met advies van een diëtist. Als je heel snel afvalt, komt er namelijk op korte tijd zoveel urinezuur vrij in het bloed dat je gegarandeerd een jichtaanval van jewelste krijgt.

En als je helemaal geen zin hebt in dit alles, en gewoonweg alles wil blijven eten en drinken, dan moet je gewoonweg een pilletje pakken. Eén tabletje Allopurinol (het actieve bestanddeel van bvb. Zyloric) per dag, en jichtaanvallen zijn voltooid verleden tijd.