Doorgaan naar hoofdcontent

Mazelen in opmars

Deze tekst is eerder verschenen in de PreventFocus nr. 6 van 29 mei 2019.

In 2000 werden de mazelen nog uitgeroeid verklaard in de VS. Destijds was het doel van de Wereldgezondheidsorganisatie om de ziekte tegen 2015 ook wereldwijd uit te roeien. Intussen zijn de mazelen echter terug bezig aan een opmars in de westerse wereld. Hoe is het zover kunnen komen?



Wat is het?
Mazelen is een ernstige, zeer besmettelijke infectieziekte die wordt veroorzaakt door het mazelenvirus. De incubatietijd is zeven à veertien dagen. Een patiënt is ongeveer vier dagen vóór het optreden van de klinische symptomen al besmettelijk; dit duurt tot vijf dagen na het optreden van de huiduitslag. De ziekte wordt overgedragen via de lucht, door hoesten, niezen of praten.

Gevolgen
Er bestaat geen behandeling tegen mazelen. Na een week verdwijnen de symptomen meestal weer spontaan. In tien tot twintig procent van de gevallen treden echter complicaties op, zoals middenoorontsteking of longontsteking, en heel zelden een hersenontsteking met blijvende hersenschade. Voor één à twee patiënten op duizend loopt een mazeleninfectie dodelijk af. Mazelen zijn echter heel eenvoudig te voorkomen door vaccinatie.

Evolutie in Europa
De cijfers in Europa zijn niet dramatisch wanneer we ze vergelijken met de situatie in de jaren tachtig van vorige eeuw. Toen waren er meer dan 850.000 gevallen per jaar, vergeleken met minder dan 85.000 vorig jaar (zie grafiek 1).
Grafiek 1: Evolutie van het aantal gevallen van mazelen in Europa


Vaccinatie
Wereldwijd
Dit is een weerspiegeling van de wereldwijde vaccinatiecampagnes. In 2000 kreeg 73 procent van alle kinderen wereldwijd in het eerste levensjaar een mazelenvaccin toegediend. In 2015 was dat gestegen tot 85 procent. Door vaccinaties zijn in de periode 2000-2015 naar schatting 20,3 miljoen sterfgevallen door de mazelen voorkomen. Niettemin stierven er in 2015 wereldwijd nog steeds 134.200 mensen aan de ziekte. Het ging hierbij vooral om kinderen jonger dan vijf jaar.

België
In België is er ook een enorme vooruitgang gerealiseerd dankzij ons vaccinatiebeleid. Vaccinatie tegen mazelen maakt deel uit van het basisvaccinatieschema, met een eerste vaccin op de leeftijd van twaalf maanden en een herhalingsvaccin op tien jaar. 96,2 procent van de eenjarigen is gevaccineerd tegen mazelen, bof en rubella, wat heeft geleid tot een drastische reductie van het aantal gevallen, in 1995 nog geschat op meer dan 10.000.
Het herhalingsvaccin wordt echter pas de laatste tien jaar consequent geplaatst. Hierdoor zijn de 20- tot 40-jarigen minder goed beschermd tegen de mazelen. Een aantal van hen ontving als kind immers slechts één vaccin, en maakte de ziekte niet door. Ook zijn bepaalde bevolkingsgroepen in toenemende mate minder goed beschermd: nieuwe inwijkelingen en kinderen van anti-vaxxers. Dit leidt tot regelmatige opflakkeringen van de ziekte, zoals ook te zien is in grafiek 2. 

Grafiek 2: Evolutie van het aantal gevallen van mazelen in België


Uitbraken in België
In maart 2011 was er in Gent een uitbraak van de mazelen. Het begon in een kinderdagverblijf en sloeg over naar twee Steinerscholen. In totaal waren er dat jaar 607 gevallen van mazelen. Vanaf eind december 2016 werd ook Wallonië getroffen. In 2017 was er ook een uitbraak van mazelen in de gevangenis van Gent. Dit alles bracht het totaalaantal gevallen op 369. 2018 was relatief gezien een ‘beter’ jaar met 120 incidenties, maar in 2019 zit het aantal weer in de lift.
Hoewel de situatie de laatste 25 jaar aanzienlijk verbeterd is, zijn de cijfers nog steeds onaanvaardbaar. Elk geval kan immers vermeden worden!

Welke acties?
Kinderen moeten sowieso gevaccineerd worden. Dit niet enkel voor deze kinderen zelf, maar ook om andere kinderen die om medische redenen het vaccin niet verdragen (een verzwakte immuniteit of een allergische overgevoeligheid voor een van de bestanddelen), te beschermen via kudde-immuniteit: als iedereen in de omgeving beschermd is tegen mazelen en dus niet besmettelijk is, is de kans kleiner dat de kwetsbare deelgroep besmet raakt.

Ook personen geboren na 1970 die niet (volledig) gevaccineerd zijn tegen mazelen en de ziekte niet doormaakten, zouden best via een titerbepaling nakijken of ze voldoende beschermd zijn. Indien nodig moeten zij dan twee nieuwe dosissen met (minstens) vier weken tussentijd laten plaatsen. Enkel zwangere vrouwen mogen niet gevaccineerd worden; binnen de eerste maand na vaccinatie wordt men best niet zwanger. In principe zou de werkgever via de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk de titerbepaling en de herhalingsvaccins kunnen voorzien, analoog aan de griepvaccinaties. Niet verplicht, maar voor wie het wenst.

Populaire posts van deze blog

Is maté oké?

Maté is een infusie van yerba maté bladeren in heet water. Het lijkt nog het meeste op thee, en wordt in de Zuid-Amerikaanse landen ook in plaats hiervan en in plaats van koffie gedronken. Eeuwenoud symbool van gezondheid en vriendschap, is deze drank er hét sociale bindmiddel. Maté is ook in de lage landen verkrijgbaar, in kruidenwinkels maar ook in grootwarenhuizen. En het heeft een afzetmarkt. Niet alleen bij inwijkelingen uit Zuid-Amerika. Maté wordt, naast groene thee, namelijk ook aanbevolen als hulpmiddel bij afvallen. Op een relatief bekende website staat maté geklasseerd onder "planten zonder risico", "... U kunt ook rechtstreeks thee van maté of groene thee nemen: gemakkelijk te vinden en veelvuldig gebruikt ..." Tal van dieetwebsites raden ook maté aan, omwille van tal van redenen: naast bijkomend gewichtsverlies, heeft het een beschermend effect op het hart. Het doet de slechte cholesterol dalen en beschermt tegen beschadigingen van het DNA. Het h

Moet je bij het vaccineren optrekken om te kijken of je niet in een bloedvat zit?

Je haalt het vaccin uit de verpakking, duwt de lucht eruit*, je steekt de naald in de bovenarm. En dan? Trek je even op, om te kijken of je niet in een bloedvat zit? Fout!  De griepvaccinatiecampagne loopt op haar laatste benen, maar dit onderwerp blijft sowieso relevant. Over het griepvaccin in het algemeen heb ik recent nog geblogd ( veilig, effectief, versterkt afweer, beschermt anderen ), en de vraag of je de injectieplaats moet ontsmetten heb ik ook onlangs nog beantwoord ( nee ). Bij deze een nieuwe stelling, die blijkbaar niet alom gekend is: bij het plaatsen van een vaccin in de musculus deltoideus, moet je NIET even optrekken om te kijken of je niet in een bloedvat zit. Ik doe dat zelf ook nog vaak, hoor. Macht der gewoonte. Zelfs eerst de plek ontsmetten, ook al is dat dus niet nodig. Zo kan ik even goed wrijven, en voelen ze de prik niet. Trick of the trade. De naald erin, eventjes optrekken (damn, deed ik het weer), en dan langzaam inspuiten. Want dan heeft de

Bescherming voor Brusselse huishoudhulpen: Wat er verandert

Het Brussels Parlement heeft recentelijk besloten de rechten en arbeidsomstandigheden van huishoudhulpen te versterken. Dit artikel beschrijft de kernpunten van deze ordonnantie en hoe deze de huishoudhulpen in Brussel beïnvloedt. Groeiende behoefte aan bescherming Brussel telt op dit moment 28.137 huishoudhulpen, waarvan 21.393 Brusselaars zijn. 95 procent van hen is vrouw, veelal van buitenlandse afkomst en met een lage opleiding. Zij verzorgen dagelijks de huishoudelijke taken van 116.162 gebruikers. Met zo'n omvangrijke groep is het duidelijk dat hun bescherming en welzijn van het grootste belang zijn, zo stelt Brussels minister van Werk Bernard Clerfayt (DéFI) via zijn ordonnantie.   Opleiding en begeleiding Een kenmerk van de nieuwe regelgeving is de focus op opleiding. Elke nieuwe werknemer in de sector moet een initiële opleiding van 9 uur ondergaan, gevolgd door een jaarlijkse verplichte opleiding van 16 uur. Ter ondersteuning hiervan zullen bedrijven hun werkn