De eerste maal
dat ik las over dit sublieme concept was, of all things, in een kortverhaal van
de horrorauteur Stephen King. En recent verneem ik in een TEDx-talk door de bekende
psychologieprofessor Dan Ariely dat er in Amerika een organisatie dit principe
toepaste – maar er mee is moeten stoppen omwille van “human rights violations”.
Stephen King's kortverhaal
Quitters, Inc., heb ik in mijn jeugd gelezen, en het is me altijd bijgebleven.
Het ging over een man die wilt stoppen met roken. Hij wordt door een kennis
doorverwezen naar een bedrijf met een succesratio van 98%. Premisse van het
verhaal is, dat hij op regelmatige basis zal worden gecontroleerd. Wanneer hij hervalt
en betrapt wordt, zal zijn vrouw gemarteld worden, met een escalatie van de
straffen en een uitbreiding naar zijn zoon. Na een tiende overtreding zal hij
worden doodgeschoten. Wil je weten hoe het verhaal afloopt? Dan moet je maar
zijn boek “Night Shift” lezen, dit bevat het kortverhaal in kwestie.
Dan Ariely heeft onder meer de
sublieme boeken “Predicatbly Irrational”, “The Upside of Irrationality” en “The Honest Truth About Dishonesty” geschreven. In de TEDx-talk “Self control” (zie onder deze paragraaf) vertelt hij over een
organisatie, het “Denver Drug Program”. Heroïneverslaafden die wilden stoppen,
konden zich vrij aanmelden.
Het idee, dat mij heel erg aan het concept uit Quitters, Inc deed denken, is dat ze een brief afgeven aan de
organisatie waarin ze openlijk vertellen over hun verslaving en de gevolgen
ervan. Ze worden op regelmatige basis gecontroleerd op druggebruik, en wanneer een
test positief is, verzenden ze de brief naar een vooraf afgesproken
persoon. Dat kan bvb. de partner zijn van de verslaafde, of de ouders, of de
werkgever. Alleszins iemand van wie de verslaafde absoluut niet wilt dat die
de verslaving te weten komt.
Wanneer de drang te groot wordt, kan men wel terug uit
het programma stappen. “Okee,” zeggen ze bij het Denver Drug Program dan, “binnen drie weken krijg je de
brief terug. Maar tot dan, omdat we weten dat de drang heel groot is, gaan we
je elke dag testen, en bij een positieve test alsnog de brief verzenden.” Drie
weken geheelonthouding is meestal voldoende om af te kicken van heroïne.
Maar
ze zijn dus met het programma moeten stoppen omdat het de mensenrechten zou
schenden. Pussies.
Het concept vind ik alleszins briljant. Iedereen
weet wel welke lange-termijn doelstellingen je moet opvolgen voor een lang en
gezond leven. Meestal leef je gewoonweg in het moment. “Ja, ik zou moeten
afvallen” (verre, vage toekomst), “maar die taart ziet er echt overheerlijk uit”
(nu). Maar met de juiste incentive zal je die taartpunt toch laten voor wat ze
is.
Het gebruiken van een potentieel lijden van je partner als motivator vind
ik wel een wat zwakker punt – ik weet niet zeker of een marteling van je wederhelft
voldoende is als afschrikmiddel, wanneer het gaat om chocoladetaart.