Zijn we in België aan het einde van een vanaf nu jaarlijks "coronavirusseizoen", zoals we gewoon zijn voor het griepvirus? Is het definitief achter de rug, zoals destijds met SARS en MERS? Of komt er dit jaar al een tweede golf, en wanneer dan? Omdat ik zowel van klanten als intern van collega's regelmatig deze vraag krijg voorgelegd, heb ik mijn voorspelling hierover even uitgeschreven.
Elk jaar zien we een griepseizoen optreden. Gedurende een tiental weken worden er een half miljoen mensen besmet, raken ze ziek, en verdwijnt het virus ook weer. Waarom verdwijnt het weer? Er is toch een reservoir van nog ruim 10 miljoen te infecteren Belgen? En die zijn zeker niet allemaal gevaccineerd. Een verklaring die soms wordt gegeven is de komst van de late lente, de wijzigingen van de weersomstandigheden. Gaan we hetzelfde beeld zien bij het SARS-CoV-2-virus?
In een vorig artikel heb ik al aangetoond dat de "tweede piek" van de peilingen naar grippaal klachtenbeeld door Sciensano (zie bovenstaande grafiek) in feite klachten door COVID-19 zijn. Hier zien we dat de epidemische verspreiding van het SARS-CoV-2-virus effectief een gelijkaardig beeld vertoont als het influenzavirus elk jaar doet: gedurende een vier à vijf weken een steile klim, een doorgaans scherpe piek, en dan weer gedurende vier à vijf weken een snelle daling tot onder de epidemische grens. Dat deed het al eerder in China, en is nu ook in de meeste Europese landen te zien. In een aantal Zuid-Amerikaanse landen is nu pas de klim gestart. Dus klimaat verklaart niet alles. Maar het geeft wel hoop dat het seizoen nu ook "achter de rug" is, ongeacht of er nu 10.000 manifestanten samenkomen of niet.
Keerzijde van de medaille is dan wel dat er dan eigenlijk een min of meer gelijkaardig beeld is, ongeacht wat we doen, en er dan ook wederom een nieuw coronaseizoen op ons afkomt. Wanneer is nog niet zeker; misschien al tegen oktober/november, want dan voelen de vier gekende coronavirusstammen die de gewone verkoudheid veroorzaken, zich nog het best. Dit is een nieuw virus, misschien gaat het ook pas tegen december/januari zijn. Er zijn nu indicaties dat het SARS-CoV-2-virus al enkele maanden rondwaarde in China, en pas tegen eind december epidemische vormen is gaan aannemen.
Er zijn wel sterke indicaties dat het wel degelijk uitmaakt welke maatregelen er getroffen worden. Correlatie is natuurlijk geen causatie, maar het lijkt toch duidelijk dat een snelle en kordate aanpak een duidelijke impact heeft. Ik heb de grafiek van Sciensano wat herwerkt, zie hieronder. Je kunt toch zien dat de exponentiële toename van coronagerelateerde klachten quasi onmiddellijk na de start van de "lockdown light" een halt wordt toegeroepen.
Dat zou echter betekenen dat er telkens opnieuw een nieuwe golf aankomt van zodra de maatregelen gelost worden. Dit zien we tot dusver niet in België, en ook in andere Europese landen blijft de situatie tot dusver positief evolueren. Maar in Iran is het virus wel opnieuw aan een duidelijke opmars bezig zoals ook in onderstaande grafiek te zien is, en ook Zuid-Korea geeft aan dat er een tweede golf bezig is (ook al zijn het hier tot dusver eerder uitbraken). In enkele Duitse deelstaten worden er ook nieuwe uitbraken gezien… ik moet zeggen, dat lijken me toch belangrijke signalen.
Het is zinvol om lessen te trekken uit het verleden. Tijdens de influenzapandemie in 1918-1919, de "Spaanse griep" (die trouwens in de USA is gestart) was er een tweede en derde golf te zien, zie ook de grafiek hieronder.
Het ene virus is het andere niet. Het SARS-CoV-2-virus zou een gelijkaardig beeld kunnen geven met een nog veel hogere piek dit najaar, het zou ook volledig kunnen verdwijnen zoals eerder het SARS-CoV-1-virus en het MERS-virus, en het zou ook nog een volledig ander effect kunnen hebben. Er zijn zoveel factoren die kunnen meespelen. Heeft misschien ruimschoots de helft van de bevolking al een gedeeltelijke immuniteit, zoals een recente studie suggereert? Is het effect van verspreiding via aerosol toch belangrijker dan momenteel ingeschat, zoals een aantal andere studies doen vermoeden (wat ik in deze video uitleg)? Is er een nu toenemend beschermend effect van vitamine D dat verklaart waarom coronavirussen doorgaans enkel in de late herfst tot de vroege lente circuleren? Er zijn nog zoveel ongekende factoren.
Conclusie is: uiteindelijk weten we niet wat de toekomst zal brengen. Maar ik verwacht wel een tweede golf, ja. Misschien pas tegen eind december / begin januari, maar het zou ook al in september prijs kunnen zijn. Dus tot wanneer er een effectief vaccin of geneesmiddel is, blijven we dit best zorgvuldig opvolgen, en wordt er op basis van voortschrijdend inzicht en up-to-date data snel en kordaat bijgestuurd. Mijn advies naar de bedrijven is alleszins al om ervan uit te gaan dat een tweede golf eraan komt, en de operationele werking hier nu al op te voorzien.