Doorgaan naar hoofdcontent

Hoeveel coronadoden zijn er nu écht gevallen in België?

Volgens de officiële cijfers zitten we in België ondertussen aan bijna 10.000 overlijdens ten gevolge van besmettingen met het SARS-CoV-2-virus. Hier blijven toch behoorlijk wat discussies over. Maar met de brondata van Statbel krijg je wel een volledig beeld. Ik zal mijn achtergrond van biostatistiek en epidemiologie gebruiken om op basis hiervan een objectieve inschatting te maken van de effectieve oversterfte tot nu toe.

De officiële cijfers

Op datum van schrijven (5 juli 2020) staat de teller van het aantal overlijdens door COVID-19 in België op 9.771. Hiermee doet België het een stuk slechter dan bijvoorbeeld Duitsland (9.020 doden) of Nederland (6.132 doden), zeker wanneer je in beschouwing neemt dat beide landen een hoger bevolkingsaantal hebben (respectievelijk 83 en 17 miljoen inwoners, tegenover 11,5 miljoen in België).

Over die aantallen blijft wel veel inkt vloeien, want bijvoorbeeld in België werd bij aanvang niet alle besmettingen geobjectiveerd. Alle vermoede besmettingen in de woonzorgcentra werden dus meegeteld. Bovendien is het bij een besmetting ook niet altijd zeker dat het coronavirus als effectieve oorzaak moet gezien worden van het overlijden. Ga je bij een terminale hartpatiënt die in zijn laatste levensdagen ook nog eens besmet wordt met het SARS-Cov-2-virus COVID-19 als doodsoorzaak of hartfalen? In België niet, de patiënt wordt meegeteld als coronadode. Rusland bijvoorbeeld (145 miljoen inwoners, 10.011 coronadoden) telt anders: elk overlijden waar die persoon een of andere chronische aandoening had, wordt niet meegeteld. Het is dus appels met Pokémon figuurtjes vergelijken (want peren zijn toch nog enigszins vergelijkbaar).

De brondata

In de dood is iedereen echter gelijk. De mortaliteitscijfers per land zijn jaar op jaar behoorlijk gelijklopend. Ja, in het ene jaar kun je wel eens een grotere piek hebben dan gemiddeld tijdens een zwaar griepjaar of een hete zomer, maar grosso modo vallen de gemiddelden heel dicht bij elkaar. Normaal duurt het minstens 9 maanden na datum voordat de mortaliteitscijfers op de website van Statbel beschikbaar zijn, maar in tijden van corona schakelen de overheidsdiensten soms een aantal versnellingen hoger. De cijfers tot 21 juni 2020 zijn integraal beschikbaar. Ik heb ze eens door een aantal draaitabellen gedraaid, en dan krijg ik volgende inzichten. (NB ik heb de cijfers van 1-21 juni 2020 uit de analyse gehaald, omdat dit onvolledige cijfers zijn en dus een vertekend resultaat zouden geven).

De sterftecijfers grafisch weergegeven

In onderstaande grafiek kun je het aantal overlijdens per maand zien, voor de jaartallen 2011 tot en met 2020. 2018 was een zwaarder griepjaar, je ziet een hoger aantal overlijdens in maart 2018. Ook de warmste zomer sinds het begin van de metingen in 1833 heeft geleid tot een meetbare oversterfte in juli 2018. De coronapiek steekt er echter duidelijk bovenuit.

Dit verschil is nog duidelijker zichtbaar wanneer je de overlijdens als een cumulatieve lijngrafiek weergeeft. Hier vallen de pieken van 2018 niet echt op, dit jaar volgt min of meer de lijn van de overige negen jaren. Maar 2020 geeft een duidelijke afwijking. Eind mei zijn er 55.819 overlijdens. De overige jaartallen liggen de aantallen voor de periode januari - mei tussen 44.157 (in 2011) en 50.682 (in 2015), met een gemiddelde van 48.087.

Een analyse van de oversterfte per maand

Het maandgemiddelde ligt met 11.532 overlijdens al hoger in maart 2020; dit ligt nog binnen de varianten van de overige jaren (een minimum van 9.115 in 2011 en een maximum van 12.202 in 2018), maar gezien 2020 een zwak griepjaar was, zie in een van mijn overige posts, is hier wellicht al oversterfte door COVID-19. Op basis van de maandgemiddelden per jaar en de ernst van het griepseizoen schat ik de oversterfte door COVID-19 in op ca. 1.500.

April is een belangrijke outlier met 15.390 doden in plaats van het gemiddelde van 8.912. Het vorige "maandrecord" lag op 9.763, in 2013. Bijna 6.500 extra overlijdens dus.

In mei normaliseren de cijfers bijna weer volledig; 9.375 doden tegenover gemiddeld 8.762 (minimum 8453 in 2011, maximum 9097 in 2017). Toch nog een 500 overlijdens meer dan gemiddeld, met het coronavirus als enige logische verklaring.

Juni heb ik dus niet in bovenstaande grafieken gezet omdat er nog onvolledige data zijn, maar op basis van de cijfers tot en met 21 juni zijn hier geen afwijkingen (5.424 overlijdens in juni 2020, het gemiddelde van de voorbije 10 jaar voor deze drie weken ligt op 5.717). Dit zie je soms wel na een periode van oversterfte: mensen die al in heel precaire toestand waren, zijn enkele weken eerder overleden dan anders, in de periode erop liggen de cijfers dan wat lager. Enfin, geen significante oversterfte in deze maand dus.

Conclusie

Op basis van de oversterfte kun je beschouwen dat er tot dusver circa 8.500 extra doden zijn gevallen in België door het SARS-CoV-2-virus: 1.500 extra in maart, 6.500 extra in april, 500 extra in mei en quasi geen in juni.

Populaire posts van deze blog

Jicht en jus (d'orange)

Recent heb ik gelezen dat softdrinks een jichtopstoot kunnen veroorzaken! Drinken van twee gesuikerde softdrinks per dag zou de kans op een jichtopstoot met 85% doen stijgen. Het vruchtsuiker (fructose) is verantwoordelijk voor dit verhoogd risico, dieetdranken geven geen probleem. Ook andere producten die fructose bevatten (fruitsappen, appels en sinaasappels) geven een verhoogde kans op jicht!? Kijk, dat is dus nieuw voor mij. In alle overzichtslijstjes voor jichtlijders vind je net terug dat je fruit naar believen mag nuttigen. Snoepjes die fructose bevatten moet je dan weer vermijden. Ja, het wordt soms verwarrend. Jicht is een reumatische aandoening. Ze is al heel lang geleden beschreven.  De Griekse geneesheer Hippocrates had het er 25 eeuwen geleden al over. Men dacht wel altijd dat jicht een gevolg was van een overdaad aan alcohol en rijkelijke maaltijden. De jichtlijder kreeg alle schuld voor zijn ziekte in de schoenen geschoven. Maar het is een te hoog urinezuurgehal

Calciumhydroxide in water

Kalkwater of kalkmelk is een oplossing van calciumhydroxide (Ca(OH) 2 ) in water. Calciumhydroxide is weinig oplosbaar in water. “0,17 gram per 100 ml water”. Bron: Chemiekaarten 19 e editie 2004. “Licht oplosbaar in water van 20°C : 1,65 g/l” Bron: Carmeuse.nl In water valt Ca(OH) 2 uiteen in Ca 2+ - en OH - -ionen. Hierdoor ontstaat een basische oplossing. De pH van een oplossing van 0,01% is 11,3. “pH: 11.3 (0.01% at 25 deg C); 12.5 to 12.7 (saturated solution (0.18 g/100 mL) at 25 deg C)” Bron: Intox.org Bij een gesatureerde oplossing (= maximum oplosbare hoeveelheid) bedraagt de pH 12,4 tot 12,8. “pH (saturated solution): 12.4” Bron: Sultanchemists.com “pH: 12,5-12,8 bij een concentratie van 1.070 mg/l” Bron: Carmeuse.nl Bij een langere blootstelling aan calciumhydroxide zullen de huidletsels meer uitgesproken zijn. Dit staat ook als dusdanig vermeld op veiligheidsfiches over calciumhydroxide. “Calcium hydroxide penetrates the ski

Chloorgas

In de Jordaanse havenstad Aqaba zijn zeker twaalf mensen omgekomen en 250 anderen gewond geraakt bij een ongeval met een container met chloorgas. Het giftige gas kwam vrij toen de container tijdens het transport viel. Het ongeval vond plaats op 27 juni 2022. Een container met 25 ton chloorgas moest per schip naar Djibouti in de Hoorn van Afrika gebracht worden. Maar toen een kraan de container op het schip probeerde te plaatsen, stortte de container naar beneden en meteen kwam een grote gele gifwolk vrij. Bij het ongeval kwamen minstens twaalf mensen om het leven. Nog eens 250 anderen raakten gewond. De gewonden werden overgebracht naar twee openbare ziekenhuizen, een privéziekenhuis en een veldhospitaal. Chloor is bij kamertemperatuur een geelgroen gas met een typische, irriterende geur. Door afkoeling of door drukverhoging wordt het een heldere, amberkleurige vloeistof. Het wordt als vloeistof in aangepaste containers getransporteerd. Het kent vele toepassingen o.a. als bleekmiddel i