Er zijn recent nieuwsberichten verschenen waarbij wordt aangegeven dat het coronavirus SARS-Cov-2 zich zou kunnen verspreiden via het ventilatiesysteem. Betekent dit dan ook een verhoogd risico op besmetting voor kantoormedewerkers?
Ok, dit is een snel berichtje tussendoor, want ik word werkelijk overstelpt met vragen over het coronavirus, en voor de rest blijft de wereld uiteraard ook gewoon verder draaien. Dus verwacht geen uitgebreide studie, maar wel een kort pragmatisch advies.
Er zijn inderdaad zowel in een ziekenhuis in Singapore als in een cruiseschip (de Diamond Princess) sporen van het SARS-Cov-2 virus teruggevonden in de airconditioningssystemen van de kamer van patiënten met COVID-19.
En dit zou kunnen betekenen dat het virus via deze weg verspreid wordt, wanneer gebruik gemaakt wordt van verluchtingssystemen met gerecycleerde lucht.
Er is echter nog een verschil tussen detectie van sporen in de verluchtingsbuizen aanpalend aan de ruimte van een besmette persoon en de mogelijkheid tot verdere verspreiding met risico op besmetting.
Het coronavirus overleeft niet lang buiten het lichaam van een mens, behalve onder bepaalde omstandigheden op oppervlaktes (dan kan het variëren van 2 uur tot 9 dagen). Er is weinig kans dat er via het verluchtingssysteem een groot risico is op effectieve besmettingen. Dit is anders voor meer "airborne" organismen zoals bijvoorbeeld de tuberculosebacil of het mazelenvirus.
Bijkomend is er nog een verschil tussen dergelijke settingen (permanente aanwezigheid van een zeer besmettelijke patiënt in een ruimte) en een kantooromgeving = geen permanente aanwezigheid + geen ernstige zieke (en dus besmettelijke) mensen aanwezig.
UPDATE 21/03 Nieuw onderzoek heeft uitgewezen dat het SARS-CoV-2 virus langer overleeft dan de 4 al bestaande stammen. Het risico blijft veel lager dan in ziekenhuissetting, maar het is desalniettemin op basis van deze nieuwe informatie wel nuttig om wel bijkomende acties te nemen, met als belangrijkste richtlijn het aanvoeren van nieuwe lucht van buiten i.p.v. hercirculatie van binnenlucht.
Uitgebreide richtlijnen hieromtrent staan op de website van REHVA, de Europese koepelorganisatie voor verenigingen van leveranciers van verwarming, ventilatie en airconditioning. Ik geef het direct hieronder mee:
1. Ventileer meer dan anders
Het algemene advies luidt: zorg voor zoveel mogelijk toevoer van buitenlucht. Dat zal helpen om ziektekiemen van besmette oppervlaktes en uit het gebouw te laten verdwijnen. Het gaat daarbij om een zo groot mogelijk volume aan verse lucht per persoon. Zijn er weinig medewerkers aanwezig, verspreid ze dan toch zoveel mogelijk over het hele gebouw.
Adviezen voor mechanische ventilatie
Voor gebouwen met mechanische ventilatiesystemen is het advies: zet het systeem eerder aan en zet het later uit dan anders. Beter nog is om het ventilatiesysteem 24 uur per dag draaiende te houden. Zodra er geen mensen meer in het gebouw zijn, kan dat eventueel in een lagere stand. In toiletgebouwen moet het ventilatiesysteem in ieder geval dag en nacht aanstaan.
Adviezen voor natuurlijke ventilatie
Voor gebouwen zonder mechanische ventilatie zit er niets anders op dan vaker de ramen open te zetten. Zet bijvoorbeeld alle ramen een kwartier open zodra gebruikers een ruimte binnenkomen. Daarbij gaat de gezondheid van de medewerkers in dit geval boven het gebrek aan thermisch comfort.
Ventilatie in toiletruimtes
Let wel op bij het openzetten van ramen in toiletruimtes: de verontreinigde lucht van een toiletruimte kan de andere ruimtes binnendringen. Het is in dat geval beter de ramen in de toiletruimte dicht te houden. Als dit geen optie is, omdat de toiletruimtes geen goed ventilatiesysteem hebben, hou dan ook de ramen in de andere ruimtes open.
2. Schakel centrale luchtrecirculatie uit
Sommige gecentraliseerde luchtbehandelingskasten zijn uitgerust met recirculatie. Door luchtrecirculatie kunnen virusdeeltjes in luchtafvoerkanalen ook weer in een gebouw terechtkomen. REHVA adviseert om centrale luchtrecirculatie te vermijden tijdens SARS-CoV-2 episodes. Sluit de recirculatie-dempers af, via het gebouwbeheersysteem of handmatig. Doe dit ook als dit problemen geeft voor de koel- of verwarmingscapaciteit.
Soms zijn luchtbehandelingskasten en recirculatie-secties uitgerust met afvoerluchtfilters. Maar dit is geen reden om recirculatie-dempers open te houden. Deze filters kunnen de virusdeeltjes normaal gesproken niet effectief uitfilteren.
3. Vermijd ook decentrale luchtrecirculatie
Ook decentrale afgiftesystemen zoals ventilatorconvectoren maken gebruik van lokale luchtrecirculatie. Schakel ook deze systemen uit om het verspreiden van virusdeeltjes op kamerniveau te voorkomen, zo adviseert REHVA. Doe dit vooral wanneer kamers normaal gesproken door meer dan één bewoner worden gebruikt. Ventilatorconvectoren hebben grove filters die de deeltjes met virussen praktisch niet uitfilteren. Als het niet mogelijk is om deze apparaten uit te schakelen, neem ze dan op in de reinigingscampagnes. Zoals elk ander oppervlak in de ruimte kunnen ze virusdeeltjes verzamelen.
4. Vervang buitenluchtfilters niet eerder dan normaal
Moderne ventilatiesystemen en luchtbehandelingskasten zijn uitgerust met fijne buitenluchtfilters direct na de buitenluchtinlaat. Beschermen deze luchtfilters het gebouw ook tegen virusbesmetting van buiten, bijvoorbeeld als de luchtuitlaten zich dicht bij de luchtinlaat bevinden?
Tot op zekere hoogte wel, zeggen de experts. Coronavirusdeeltjes zijn kleiner dan het afvanggebied van de F8-filters. Maar veel van zulke kleine deeltjes zullen zich op de vezels van het filter nestelen en voegen zich in het afvanggebied van de filters ook samen met grotere deeltjes.
Fijne buitenluchtfilters bieden dus een redelijke bescherming tegen een lage concentratie van met virus besmette buitenlucht. Af en toe zullen deze filters zelf ook virussen verspreiden in de buitenlucht.
Volg voor filtervervanging verder de normale onderhoudsprocedures, adviseert REHVA. De deskundigen raden aan de bestaande buitenluchtfilters niet te vervangen door andere soorten filters en ze ook niet eerder dan normaal te vervangen. Verstopte filters moeten natuurlijk wel vervangen worden. Ze zijn geen besmettingsbron, maar ze verminderen de toevoerluchtstroom. Dat heeft een negatief effect op de verontreinigingen binnenshuis zelf.