Onlangs schreef ik voor Prevent een artikel n.a.v. een recent Frans onderzoek. Dit cohorteonderzoek op circa 150.000 mensen vond een verband tussen overwerk en beroertes. Mensen die meer dan tien uur per dag gewerkt hebben, ten minste 50 dagen per jaar, hebben een 29% hoger risico op een beroerte. En voor werknemers die dit tempo tien jaar of langer aanhouden, neemt het risico op een beroerte met ongeveer 45% toe.
Dit is zeker niet het eerste onderzoek dat een correlatie tussen overwerk en beroerte heeft gevonden. Bij de opmars van de Industriële Revolutie in het Europa van de 19de eeuw waren er al tal van werknemers die dermate hard werkten dat ze er letterlijk dood bij neervielen.
Dit is zeker niet het eerste onderzoek dat een correlatie tussen overwerk en beroerte heeft gevonden. Bij de opmars van de Industriële Revolutie in het Europa van de 19de eeuw waren er al tal van werknemers die dermate hard werkten dat ze er letterlijk dood bij neervielen.
De eerste beschrijving van een werkgerelateerde beroerte in een wetenschappelijk artikel dateert van 1969, met het plotse overlijden van een 29-jarige werknemer op de verzendafdeling van het grootste krantenbedrijf van Japan. Dit fenomeen is ondertussen in Japan gekend als 'karoshi', letterlijk vertaald 'dood door overwerk'. Gelijkaardige termen bestaan in China ('guolaosi') en Zuid-Korea ('gwarosa').
'Karoshi' is in Japan nu ook erkend als een beroepsmatige aandoening. In een rapport van het Japanse ministerie van Gezondheid, Arbeid en Welzijn staat dat de rechtbank tussen maart 2014 en maart 2015 bij 1.456 sterfgevallen karoshi aanwees als doodsoorzaak. Deze relatief grote aantallen op een populatie van 130 miljoen mensen worden toegeschreven aan het Japanse arbeidsethos. In Japan eisen bijna een kwart van de werkgevers dat hun werknemers meer dan 80 overuren per maand afklokken. 8 à 9% van de Japanse werknemers werkt meer dan twaalf uur per dag.
En eerder dit jaar is Jack Ma, de charismatische oprichter van Alibaba (het Chinese Amazon, zeg maar) nog negatief in het nieuws gekomen omdat hij de '996'-werkcultuur aanbeval: werken van 9u 's morgens tot 9u 's avonds, zes dagen per week.
Zo'n vaart loopt het bij ons allemaal nog niet. We moeten het verhoogd cardiovasculair risico wel in ons achterhoofd houden bij werknemers die lange uren kloppen. De meest effectieve actie voor dit specifieke risico is uiteraard een aanpak bij de bron: het beperken van het aantal overuren. Maar dit is niet zo eenvoudig te implementeren, de economische realiteit primeert vaak.
Overuren verhogen een al bestaand risico op beroertes. Een preventieve aanpak van de oorzakelijke factoren van beroertes zijn dus het meest kosteneffectief. Dit bestaat dan uit het bevorderen van goede leefgewoontes: stoppen met roken, beperken van alcoholconsumptie, meer en vaker bewegen, gewichtsverlies door gezonde voeding, en een regelmatig slaappatroon.
Ook een regelmatig check-uponderzoek met bloedafname om vroegtijdig een individueel verhoogd risico op hart- en vaataandoeningen te detecteren en wanneer nodig medicamenteus bij te sturen, kan zinvol zijn.
Werk aan de winkel voor de artsen dus! Maar maak het niet te laat...
Dit artikel is op 18 oktober 2019 verschenen als column in de Artsenkrant.