Waarschijnlijk heb je al eens gehoord over "The Top Five Regrets of the Dying" van de Australische verpleegster Bonnie Ware. Op de palliatieve afdeling vroeg ze patiënten vlak voor hun dood waar ze het meest spijt van hadden.
Hieronder de top vijf van hun antwoorden:
- I wish I'd had the courage to live a life true to myself, not the life others expected of me.
- I wish I hadn't worked so much.
- I wish I'd had the courage to express my feelings.
- I wish I had stayed in touch with my friends.
- I wish that I had let myself be happier.
Bovenaan staat het opgeven van een droom in ruil voor een leven zoals anderen van hen verwachtten, oftewel het gebrek aan moed om trouw te blijven aan zichzelf. Ze hadden ook spijt dat ze teveel gewerkt hadden, en dus te weinig tijd spendeerden aan hun kinderen, partner, vrienden en familie.
Ik heb mijn bedenkingen over de wijsheden die hieruit gefilterd worden.
"Wees trouw aan jezelf" is natuurlijk een mooi voornemen, want tja, als je dat niet doet ga je het aan het eind van je leven betreuren. Well duh. Gemakkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk; achteraf beschouwd is het altijd eenvoudiger om te zeggen "had ik maar".
Maar als er bij die mensen aan het eind van hun aardse bestaan plots een genie uit een lamp zou komen, die hen met een vingerknip een nieuw leven zou geven? Gegarandeerd dat ze opnieuw in dezelfde gewoontes zouden vervallen. Dit is bijvoorbeeld mooi geïllustreerd in een aflevering van House: Dying Changes Everything.
En het is niet enkel een hypothese uit een fictieve hospitaalserie; een medisch-wetenschappelijke studie (waarvan ik de bron niet direct kan terugvinden*) heeft aangetoond bij een groep jonge AIDS-patiënten dat ze de sociale kenmerken vertoonden van oudere mensen, zijnde kleinere, hechtere vriendenkringen, meer aandacht voor het plukken van de dag en zo. Maar op het moment dat hun aandoening onder controle raakte en evolueerde van een doodvonnis naar een chronische aandoening, hervielen ze in de gewoontes van "normale" jongeren, die er in hun gedrag onbewust van uitgaan dat ze het eeuwige leven hebben.
En de nummer 2 in de top 5, "ik wou dat ik niet zo hard had gewerkt"? Oh please, die dooddoener (pun intended) heb ik al zo vaak gehoord. "Er is nog nooit iemand die op zijn doodsbed wenste dat hij meer had gewerkt". Nee, maar door al dat harde werken heb je wel een sociale en financiële status opgebouwd, voor zowel jezelf als je gezin. En uiteraard denk je daar niet aan op je doodsbed en zeg je iets in de trant van "had ik maar meer gelééfd", but you can't have your cake and eat it too.
Ik ben zelf al drie maal in mijn leven geconfronteerd met mijn sterfelijkheid, en hierdoor gedurende een zekere tijd in een "memento mori" status geweest. Ik dacht meer op korte termijn, en trok me minder aan van de "waan van de dag". Op termijn echter begin je je toch meer als onsterfelijk te beschouwen (en ik blijf mijn hoop stellen op een later opladen in de cloud). Maar af en toe herhaal ik toch wel even de nuttige oefening, die bijvoorbeeld Steve Jobs destijds aanraadde: "wat als dit mijn laatste dag is?"
En alles wel beschouwd, kan ik stellen dat ik mij kan vinden in de bezinning van Frank Sinatra: Regrets, I have a few, but then again, too few to mention.
* Okee, ik heb gewoon geen zin om het op te zoeken