(Arbeids)geneeskundige sprokkels

Het klinisch onderzoek is en blijft een onlosmakelijk deel van de consultatie.  En toch. Tussen verschillende arbeidsgeneesheren is er een zeer grote variabiliteit. De ene is er zeer scrupuleus in, en gaat zover om zelfs de klieren, de perifere pulsaties, het abdomen te onderzoeken. De andere neemt amper de moeite om de bloeddruk te nemen. Maar het is pas erg wanneer ik merk dat men voor specifieke onderzoeken gaat noteren dat er geen afwijkingen werden gevonden, terwijl deze in realiteit niet werden uitgevoerd! Ik wil wel vermelden dat dit een fenomeen is dat zich niet beperkt tot één externe dienst, maar zich uitstrekt over alle arbeidsgeneeskundige diensten heen. Ik bevind me in mijn klinische activiteiten niet op een van de uitersten, maar (zo meen ik toch) aan de goede kant van de middenmoot. Ik neem de bloeddruk, luister naar de longen en het hart, bestudeer de rug en de gewrichten, doe de Romberg en kijk de pupilreflexen na. En tijdens dit alles bestudeer ik de huid, o...

Niet de meest geïnspireerde titel, maar bon.  Onlangs heb ik voor een bedrijf wat algemene info over wespensteken gezocht, en een tekst met een aantal richtlijnen opgesteld. Ze vroegen hierom, nadat een van hun arbeiders een allergische reactie had gedaan tijdens snoeiwerk. Zonder veel omhaal, hieronder de tekst. --- 1. Inleiding Bij een wespensteek komt er een geringe hoeveelheid angelgif in de huid terecht. Dit gif bestaat hoofdzakelijk uit water met daarin oplosbare toxische en allergene substanties (een complex mengsel van actieve stoffen waaronder enzymen, eiwitten en biogene aminen). 2. Soorten gifreacties De reacties op insectengif kunnen geclassificeerd worden als: lokaal versus systemisch reacties van het directe type toxische versus allergische reacties Na een eerste steek of beet van een insect treedt er bij alle mensen een plaatselijke huidreactie op. Deze initiële directe reactie is toxisch van aard. Soms reageert de huid niet na een eerste...

Ik kan met recht en rede zeggen dat ik een van de eerste adepten ben van de mp3-spelers. Het was tijdens mijn stagejaar in 1999, dat ik de eerste beschikbare mp3-speler in België (de Diamond Rio) in mijn handen kreeg.  Ik was zo wanhopig op zoek naar een tijdelijke vlucht uit de gruwelijke realiteit van mijn bestaan als geneeskundig stagiair, dat ik het toestel in een opwelling kocht. Tijdens het eerste jaar geneeskunde had onze professor filosofie namelijk gezegd dat muziek zorgt voor mentale anesthesie (wel wel, heeft die cursus dan tóch nog enig nut gehad). Het was eigenlijk pas na deze aankoop, dat ik ook daadwerkelijk mp3-tjes ging downloaden - euh, ik bedoel natuurlijk aanmaken op basis van mijn legaal aangekochte cd's (phew, nice save). Die mp3-speler kon slechts een half uur muziek opslaan (die jeugd van tegenwoordig heeft het met al hun gigabytes veel te gemakkelijk - in mijnen tijd...), en ik luisterde dus keer op keer naar de liedjes die ik had kunnen vastkrijgen. ...

Hoe standaarden toch veranderen. Destijds was een zongebruinde huid enkel weggelegd voor het "gepeupel".  De lijfeigenen die in het zweet hunner aanschijn moesten zwoegen onder de meedogenloze zon. Waar denk je dat de term "blauw bloed" vandaan is gekomen? De mensen van adel moesten geen handenarbeid verrichten, en indien zij zich in de barbaarse buitenlucht dienden te begeven, deden zij dit met de nodige bescherming. De kasteelvrouwe had een elegant parapluutje met zijden franjes, om de gemene zonnestralen tegen te houden. Zij kregen zulk een bleke huid, dat de blauwe aders zichtbaar werden. Maar nu zijn de rollen omgekeerd. Een bruine huid is een teken van status geworden. Want zij hebben voldoende geld om op reis te gaan naar het zonnige Zuiden, of om de klantenkaart te betalen bij het lokale zonnebankcentrum. En dankzij de globalisering worden de zonvakanties steeds goedkoper, waardoor steeds meer mensen het zich kunnen veroorloven er glamoureus uit te zie...

Er komt een aanpassing in de wetgeving. Gaat dit dan toch het einde betekenen van onze zorgen? Een nieuwe naam verscheen in het rood op de laptop van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.  De verpleegster had de volgende werknemer ingelogd, en dit was via de wireless verbinding doorgegeven naar het programma op de pc van de dokter. Met een muisklik opende hij het Elektronisch Gezondheidsdossier. Een definitieve overmacht, zag hij. De nodige documenten waren ingescand. Prachtig. De PA drukte op de knop van de intercom. "De volgende!" Een verzorgde jongeman met blauwgelakte vingernagels opende de deur. "De heer Janssen? Zet u maar." "Dat heeft wel lang genoeg geduurd," mopperde hij terwijl hij zich neerplofte op de comfortabele, ergonomisch verantwoorde stoel. "Ik heb een afspraak bij mijn kapper binnen een half uur." "Sorry. Er is een zodanig tekort aan preventieadviseurs-arbeidsgeneesheren dat onze agenda overpland wordt,"a...

We raden bij bedrijfsbezoeken al aan om de printers, kopieermachines en faxapparaten in een aparte ruimte te plaatsen, omdat ze warmte produceren en lawaai maken. Maar daar is nu een reden bijgekomen. Bepaalde soorten laserprinters (afhankelijk van het merk, het model, de gebruikte hoeveelheid poeder per blad en de leeftijd van de cartridge) verspreiden namelijk grote hoeveelheden fijn stof, zo heeft een studie door onderzoekers uit Australië aangetoond ( hier is de studie in pdf ). Eén van de printers produceerde zelfs zoveel fijne partikels als een brandende sigaret (wat, zijn sigaretten dan misschien ook ongezond?). Fijn stof zou gevaarlijk zijn omdat het diep tot in de longen kan doordringen. Er is al uit een aantal hoeken kritiek gekomen op dit onderzoek (bijvoorbeeld door de producenten van de laserprinters), waarin ze zeggen dat dit fijn stof helemaal niet zo schadelijk is. Ik weet het fijne er niet van (no pun intended), maar ik weet wel dat het labo van prof. Nemery ...

Wat is nu de bloedstollende realiteit van de Definitieve Overmacht geworden? Van het moment dat ik haar dossier inzag wist ik dat ze problemen zou geven. Dertig jaar en definitief ongeschikt? Yeah right.  Ik had al meer van dit soort duistere zaakjes meegemaakt, en geen enkele was goed afgelopen. Voor mij toch niet. Mijn assistente kwam mijn bureau binnen. "Mevrouw Peeters is er," zei ze. "Laat haar maar binnen," zuchtte ik. Een mens moet nu eenmaal zijn boterham verdienen. Moeizaam stond ik op. Mijn rug protesteerde, maar men kan een dame nu eenmaal niet zittend begroeten. Daar was ze, een blondine met donkere wortels. Met een rokerige blik keek ze me aan, wachtend. "Mevrouw Peeters." Ik gaf mijn naam. "Zet u maar." Die lange benen slenterden zelfverzekerd naar de wankele stoel aan mijn bureau. "En, hoe kan ik u van dienst zijn?" kreunde ik terwijl ik me weer neerzette. "Ik heb uw dossier al even doorgenomen." ...

I've said it before and I'll say it again... het leven is niet eerlijk! Ik heb het er al eerder over gehad, dat mensen die niet dezelfde kansen krijgen - of dat tenminste toch denken - meer kans blijken te hebben op hart- en vaatziekten. En dat teruggetrokken mensen ook de pineut zijn. Maar wat blijkt nu weer uit een onderzoek?  De heel aantrekkelijke mensen verdienen gemiddeld 12 percent meer dan hun uiterlijke tegenpolen. En vergeleken met de average-joe verdienen ze nog steeds zo'n 7 percent meer. En hoe komt dat? Blijkbaar worden aantrekkelijke mensen hoger ingeschat. Zij worden ook automatisch als zijnde behulpzamer beschouwd - maar liefst 39 percent van hen, tegenover 16 percent van de gemiddeld aantrekkelijke proefpersonen en slechts 6 percent van de onaantrekkelijke sukkelaars. Dit gegeven is op zich niet zo verwonderlijk. Al in een heel ver verleden had mijn vader me bij het schrijven van een opstel gewaarschuwd voor het "halo-effect". Geef t...

De definitieve overmacht - de nachtmerrie van elke arbeidsgeneesheer (of tenminste toch van deze). Het opzet ervan was nochtans in oorsprong zo nobel bedoeld. Een bescheiden metser werkt al sinds jaar ende dag in weer ende wind voor het dagelijks brood.  Maar o wee, ziet, hij komt bij het herstellen van eenen gat in de borstwering ongelukkig ten val en bezeert zijnen onderrug in onherroepelijker mate. Gelukkig is er eenen Kas voor de Zieken, die de sukkelaar in zijn kwade dagen opvangt ende verzorgt. Helaas, de dagen scheuren veel te snel van de kalender en al ras zijn zes maandstonden voorbijgevlied. De onverbiddelijke (adviserende genees)Heer van de Kas voor de Zieken laat den metser voor hem verschijnen. Hij wijst met een priemende vinger naar de kleine lijfeigene en roept: "Gij zijt niet langer ziek!" "Maar mijn (adviserende genees)Heer," stamelt de arme man. "Ik kan de stenen voor de omwalling niet meer verslepen. Zij wegen waarlijk een halve ton pe...

Een eenvoudige vraag, en een eenvoudig antwoord: 110 kcal voor 25 cl, of 145 kcal voor 33 cl. Maar met cijfers kun je alles en niets zeggen. Dus zal ik hier toch even over uitweiden. Een man heeft gemiddeld 3000 kcal per dag nodig, een vrouw 2300 (of respectievelijk 12500 en 9700 kJ).  Het verschil tussen kilocalorieën en kilojoules? Andere schalen. Zoals het verschil tussen mijlen en kilometers. Kilojoules is eigenlijk een betere maateenheid, maar de kilocalorieën zijn nog steeds zo ingeburgerd, dat ik die hier maar zal gebruiken. Het aantal benodigde kcal is niet alleen afhankelijk van het geslacht, maar ook van de leeftijd. Zo zal een jonge gast van 18 jaar gemiddeld 3300 kcal per dag verbranden, en een man van boven de 70 slechts 2200 kcal per dag. En ook de levensstijl gaat een significante invloed hebben. Bovendien is niet iedereen hetzelfde. De ene heeft een wat snellere stofwisseling dan de andere. Bovenstaande getallen zijn dan ook maar algemene richtlijnen. Sommige...

Wel, ja en nee. Wat zijn rimpels eigenlijk? Zo rond het dertigste levensjaar (o nee, het is ook al bij mij begonnen!) neemt de kwaliteit van de huidstructuren af.  De celdeling verloopt trager, de huid wordt minder goed doorbloed, doordat de bloedvaatjes vernauwen. De productiviteit van de vezelmakende cellen neemt af, waardoor het collageen en elastine slapper worden. De kwaliteit van het bindweefsel gaat achteruit. Dit kan nog verergeren door te weinig vochtinname, slechte voeding of hormoonbalansstoringen. De huid wordt dunner, slapper, droger en minder elastisch en veerkrachtig. Door de onregelmatige structuur van de huid, kan deze vervolgens op verschillende niveaus "barsten" en op andere plaatsen niet. En voilà: daar zijn je rimpels. Er zijn wel degelijk stoffen die een bewezen effect hebben op deze processen. Het natuurlijke vitamine A-zuur en afgeleide chemische stoffen zoals tretinoïne bijvoorbeeld kunnen de epidermis dunner en gladder maken en de celdeling st...

De race is begonnen! Mijn vrouw zegt al maandenlang dat ik een buikje heb, en zelf wil ze ook haar gewicht terug op punt stellen (ja, dat is wel diplomatisch genoeg verwoord denk ik). Nu is de kogel door de kerk. Na enkele valse starts zijn we begonnen met diëten. Ik ben hier eigenlijk niet aan mijn proefstuk toe. In mijn studententijd evolueerde ik langzaamaan van een magere spriet naar een bolle gijs, met op het eind van de rit een BMI van meer dan 30! Op een dag besloot ik dat het zo niet meer verder kon, en startte een zelf uitgevonden dieet. Hiermee viel ik op een maand 10 kg af, van 93 naar 83 kg. Enige tijd later deed ik dit truukje opnieuw, van 85 naar 75 kg. Weer wat later werd ik vegetariër, en stelselmatig daalde mijn gewicht tot 69 kg, waarbij ik een BMI van 23 had en behield. Tot dusver het succesverhaal. Nadat ik ging samenwonen met Lydia, ondertussen al bijna 4 jaar mijn vrouw, hervatte ik mijn omnivore eetgewoontes. De kilo's kwamen er geniepig één voor één w...

Maté is een infusie van yerba maté bladeren in heet water. Het lijkt nog het meeste op thee, en wordt in de Zuid-Amerikaanse landen ook in plaats hiervan en in plaats van koffie gedronken. Eeuwenoud symbool van gezondheid en vriendschap, is deze drank er hét sociale bindmiddel. Maté is ook in de lage landen verkrijgbaar, in kruidenwinkels maar ook in grootwarenhuizen. En het heeft een afzetmarkt. Niet alleen bij inwijkelingen uit Zuid-Amerika. Maté wordt, naast groene thee, namelijk ook aanbevolen als hulpmiddel bij afvallen. Op een relatief bekende website staat maté geklasseerd onder "planten zonder risico", "... U kunt ook rechtstreeks thee van maté of groene thee nemen: gemakkelijk te vinden en veelvuldig gebruikt ..." Tal van dieetwebsites raden ook maté aan, omwille van tal van redenen: naast bijkomend gewichtsverlies, heeft het een beschermend effect op het hart. Het doet de slechte cholesterol dalen en beschermt tegen beschadigingen van het DNA. Het h...