(Arbeids)geneeskundige sprokkels

Ik heb een ruime keuze dit jaar.  154 boeken , dat is mijn hoogste jaaraantal sinds mijn jeugd (toen las ik vier à vijf boeken per week). Nu heb ik minder tijd, maar compenseer ik door te luisteren naar audioboeken tijdens het autorijden. 51 boeken heb ik vijf sterren op vijf gegeven; het was wederom niet eenvoudig om hieruit een top 10 te distilleren, zoals eerder in  2018 , 2017 en 2016 . Maar bij deze dus mijn favoriete boeken van het afgelopen jaar, in chronologische volgorde. Iets vroeger dan gewoonlijk, want ik wil begin volgend jaar mijn top 10 van het voorgaande decennium delen. Atomic Habits: An Easy & Proven Way to Build Good Habits & Break Bad Ones van James Clear Het systeem is belangrijker dan het doel, zegt de auteur. Consistentie is belangrijker, het kweken van goede gewoontes. En dan bereik je vanzelf je uiteindelijke doelstellingen. Deze principes zijn ook al toegelicht in het (nog betere) boek The Power of Habit van Charles Duhigg, maar...

Zoals ik in een eerdere blogpost al aangaf, heb ik een aantal syntheses gemaakt van presentaties op de Nationale Dagen voor Arbeidsgeneeskunde. De presentatie van Marie-Claire Lambrechts over cannabis en werk staat online . De aandachtspunten geef ik hieronder weer. Het VAD-dossier over cannabis is in 2019 geüpdatet. Dit geeft een overzicht van de belangrijkste wetenschappelijke bevindingen. NB Op 16/12/2019 is er ook een overzicht verschenen in de e-Folia. Algemeen De effecten van hennepplanten kunnen worden onderverdeeld in twee grote groepen: de psychoactieve effecten (belangrijkste: THC) en niet-psychoactieve effecten (belangrijkste: CBD). De medicinale effecten van cannabis zijn bewezen bij twee zeldzame gevallen van ernstige epilepsie (herinner je je nog, die hele heisa toen Maggie De Block zei dat de ouders van dat epilepsiepatiëntje dan maar in Nederland hun cannabisolie moesten gaan halen). Ook als middel tegen misselijkheid bij chemotherapie heeft het bewezen...

De OSHA heeft op 15 november 2019  een 215 pagina tellend rapport over werkgerelateerde musculoskeletale aandoeningen (MSA) in Europa gepubliceerd. Ik geef de belangrijkste conclusies hieronder weer. Meer dan de helft van de EU-werknemers (58%) meldt klachten over MSA. Hiermee is dit nog steeds de belangrijkste werkgerelateerde aandoening . Het effect van deze MSA's mag niet worden onderschat. De uitdaging van werkgerelateerde MSA's is op Europees niveau erkend en aangepakt, maar er zijn extra inspanningen nodig op het gebied van preventie. Nieuwe trends op de arbeidsmarkt kunnen zowel een positieve als negatieve impact hebben: de vergrijzing van het personeelsbestand, de groeiende werkgelegenheid in de dienstensector, de nieuwe bedrijfsmodellen en vormen van werkgelegenheid, nieuwe vormen van werkorganisatie, digitalisering, zittend werk, enz. MSA-preventie moet zich aanpassen aan deze nieuwe trends en veranderingen. Inspanningen om MSA's op ondern...

Zoals ik in een eerdere blogpost al aangaf, heb ik een aantal syntheses gemaakt van presentaties op de Nationale Dagen voor Arbeidsgeneeskunde. De presentatie van dr. Bertien Buyse over slaapapneu en rijden staat online . De aandachtspunten geef ik hieronder weer. Definitie slaapapneu Minstens vijf obstructieve respiratoire events per uur slaap + een van de volgende symptomen: slaperigheid, wakker worden met ademtekort, snurken, diagnose van geassocieerd medische of psychiatrische aandoening. Of minstens vijftien obstructieve respiratoire events per uur slaap. Slaperigheid overdag Bevraagd via de Epworth Sleepiness Scale (ESS). Niet altijd aanwezig bij patiënten met slaapapneu! Ook geen significant klinisch verband tussen de ernst van slaapapneu en slaperigheid. Verkeersongevallen Slaapapneu leidt tot 271% meer ongevallen! (NB staat fout in de presentatie) . Vergelijk met alcoholisme: geeft 100% meer risico. Wanneer behandeld met CPAP, daalt dit risico...

Je haalt het vaccin uit de verpakking, duwt de lucht eruit*, je steekt de naald in de bovenarm. En dan? Trek je even op, om te kijken of je niet in een bloedvat zit? Fout!  De griepvaccinatiecampagne loopt op haar laatste benen, maar dit onderwerp blijft sowieso relevant. Over het griepvaccin in het algemeen heb ik recent nog geblogd ( veilig, effectief, versterkt afweer, beschermt anderen ), en de vraag of je de injectieplaats moet ontsmetten heb ik ook onlangs nog beantwoord ( nee ). Bij deze een nieuwe stelling, die blijkbaar niet alom gekend is: bij het plaatsen van een vaccin in de musculus deltoideus, moet je NIET even optrekken om te kijken of je niet in een bloedvat zit. Ik doe dat zelf ook nog vaak, hoor. Macht der gewoonte. Zelfs eerst de plek ontsmetten, ook al is dat dus niet nodig. Zo kan ik even goed wrijven, en voelen ze de prik niet. Trick of the trade. De naald erin, eventjes optrekken (damn, deed ik het weer), en dan langzaam inspuiten. Want dan heeft...

Onlangs zijn weer de Nationale Dagen voor Arbeidsgeneeskunde gepasseerd, een tweedaags seminarie met tal van sprekers en uiteenlopende onderwerpen. De presentaties staan allemaal online . Een aantal collega's konden niet aanwezig zijn op beide dagen, maar willen toch een synthese van de belangrijkste aandachtspunten van enkele presentaties. Misschien wat beroepstechnisch, maar ik deel die voor de geïnteresseerden ook hier. Ik begin met de presentatie " De beroepsziekteverzekering anno 2019 " van dr. Marc Vandeweerdt van Fedris. Fedris is het vroegere Fonds voor de Beroepsziekten dat is samengesmolten met het Fonds voor Arbeidsongevallen. Aangiftes Het aantal aangiften van beroepsaandoeningen is langzaam aan het dalen (nog 2113 in 2018). Vier op de tien aangiftes van beroepsziekten is voor tendinopathieën (peesblessures, vnl. schouder en elleboog), één op de tien aantasting van de zenuwfunctie door druk (carpal tunnel syndroom), hardhorigheid door lawaai en tub...

"Ik heb nooit enige liefde van mijn papa gekregen!" huilde Emma. Ik was versteend, had geen idee hoe te reageren. Wist ik veel wat te zeggen of doen, als 18-jarige student. Ik was net de loftrompet aan het steken over haar vader, een van onze professors. Een referentie in zijn vakgebied, en een begeesterd lesgever. Maar dat succes had blijkbaar voor mijn medestudente een zware tol geëist. Emma's papa was de grote afwezige in het gezin. Altijd consultaties aan het uitvoeren, aan het lesgeven of aan het spreken op een of ander exotisch congres. Zijn kinderen echter zag hij niet staan. Geen slaapverhaaltjes of spelletjes met hun poppen toen ze klein waren. Geen hulp bij moeilijke oefeningen. Geen troost bij hartzeer. Het bleek zelfs teveel moeite om de verjaardagen van zijn eigen kinderen te onthouden, laat staan erop aanwezig te zijn. Je leven is vier kookplaten De humoristische auteur David Sedaris beschreef in een stuk voor de New Yorker je leven als vier (ga...

Een collega langs mij was een opgenomen webinar aan het bekijken. "Stoort het niet?" vroeg ze.  "Nee hoor," verzekerde ik haar. Extra wending in het verhaal: ik was de spreker in dat webinar. Het voelde een beetje raar aan, mijn eigen stem zo horen weergalmen langs mij. Maar ik kon het mentaal wegfilteren. Enfin, dat dacht ik toch. Want na een tijd begon het me op te vallen dat ik tijdens mijn Schpiel heel vaak het woord "sowieso" liet vallen. Eenmaal dat ik het opmerkte, begon ik het constant te horen. Sowieso dit, sowieso dat... Het is een stopwoord dat ik blijkbaar te pas en te onpas gebruik, zonder dat ik het besef. En niemand heeft me dat ooit verteld. Na een presentatie of een webinar of wat dan ook, vraag ik steevast feedback. "Praat ik te snel? Was ik niet duidelijk genoeg? Zijn er bepaalde aspecten die ik kan verbeteren?" Het is niet altijd gemakkelijk om eerlijke feedback te geven, dat besef ik ook wel. Ik...

Okee, dit is de moeite om snel even over te bloggen.  Gisteren is er een artikel verschenen in de British Journal of Sports Medicine (dat maakt deel uit van het gekende British Medical Journal). Het onderzocht of lopen geassocieerd is met een lager risico op overlijden (alle oorzaken, cardiovasculair, en kanker), en of meer lopen ook beter is. Hiervoor deed het een systematische review en meta-analyse van 14 studies van in totaal 232 149 participanten.  Belangrijkste conclusies: 1. Iemand die regelmatig hardloopt heeft 27% minder risico op overlijden door alle oorzaken, 30% minder kans op overlijden door hart- of vaatziektes, en 23% minder kans op overlijden door kanker. 2. Hoe hard of hoe vaak je loopt maakt niet zoveel uit. Al eenmaal per week joggen gedurende 50 minuten aan slechts 8 km per uur geeft het gezondheidsvoordeel. (ik zou dan wel eerder 2x per week een half uurtje aanraden, zo verbeter je je conditie toch efficiënter en heb je minder ri...

Ik probeer graag nieuwe dingen uit. Neofiel, zoals dat heet. Dus toen ik onlangs in een audioboek de auteurs lovend hoorde praten over het dicteren van teksten, wou ik dat maar al te graag ook eens uitproberen. Volgens de auteurs van het audioboek gaat dicteren veel sneller dan typen, en helpt het je dus om een zekere flow te bereiken, waarin je veel natuurlijker tekst kan schrijven dan wanneer je deze moet neertypen op je scherm. Ik weet niet of dat waar is, ik kan behoorlijk snel typen, en soms moet ik toch even stilstaan bij welke bewoordingen ik precies wil gebruiken. Ik corrigeer nogal eens wat ik schrijf, en dat is veel moeilijker wanneer je de tekst dicteert. Ik moet bekennen, lang geleden heb ik dit ook al eens uitgeprobeerd. Ik was nogal fan van de cultserie Twin Peaks, en de protagonist gebruikte regelmatig een apparaatje om tekst te dicteren aan zijn secretaresse. Ik gebruikte dat dus ook, maar ik had geen persoonlijke assistente en de technologie om spraak ...

Waarschijnlijk heb je al eens gehoord over "The Top Five Regrets of the Dying" van de Australische verpleegster Bonnie Ware. Op de palliatieve afdeling vroeg ze patiënten vlak voor hun dood waar ze het meest spijt van hadden. Hieronder de top vijf van hun antwoorden: I wish I'd had the courage to live a life true to myself, not the life others expected of me. I wish I hadn't worked so much. I wish I'd had the courage to express my feelings. I wish I had stayed in touch with my friends. I wish that I had let myself be happier. Bovenaan staat het opgeven van een droom in ruil voor een leven zoals anderen van hen verwachtten, oftewel het gebrek aan moed om trouw te blijven aan zichzelf. Ze hadden ook spijt dat ze teveel gewerkt hadden, en dus te weinig tijd spendeerden aan hun kinderen, partner, vrienden en familie. Ik heb mijn bedenkingen over de wijsheden die hieruit gefilterd worden. "Wees trouw aan jezelf" is natuurlijk een mo...

Eurofound, de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden, heeft een rapport gepubliceerd over werknemers met een chronische ziekte in Europa. Inleiding Met ondertussen meer dan 400.000 langdurig zieken in België is de impact van chronische ziekten op de arbeidsparticipatie een groeiende zorg voor beleidsmakers. Personen met een chronische ziekte hebben minder kans op werk en inkomen, omdat ze eerder de arbeidsmarkt verlaten of ook omdat ze het moeilijker vinden om na een afwezigheid opnieuw aan het werk te gaan. 74% van de gezonde personen tussen 50 en 59 jaar oud heeft werk; dit daalt tot 70% bij mensen met een chronische ziekte en tot 52% voor mensen met twee chronische aandoeningen. En hoewel chronische aandoeningen vaker voorkomen bij oudere werknemers, meldt een groeiend aandeel van jongere werknemers langdurige ziekte. Niet werken, berooft mensen van de voordelen die werkgelegenheid kan bieden voor welzijn, levenskwaliteit, financi...

Ik had het eind augustus al beloofd : ik let er nu op dat ik niet verkeerde opvattingen ga versterken door mijn wijze van communiceren.  Dus, in plaats van vier hardnekkige mythes, bij deze vier waarheden over het griepvaccin. Het vaccin is veilig Er zijn geen schadelijke stoffen zoals kwik of koelvloeistof in het vaccin. Het bevat fracties van formaldehyde, maar dit is een stof die ons lichaam zelf ook aanmaakt. Er is totaal geen verband tussen vaccins en autisme. Deze valse informatie is al herhaaldelijk ontkracht. Er zijn wel tijdelijke bijwerkingen mogelijk zoals roodheid rond de injectieplaats, lichte koorts en pijnlijke spieren. En een allergische reactie is mogelijk, bijvoorbeeld wanneer je allergisch bent aan kippeneiwit. Daarom blijf je best tot een half uur na de griepprik even rondhangen. Het vaccin is zo veilig dat het ook geplaatst mag worden bij mensen met een verzwakt afweersysteem en bij zwangere vrouwen. Meer nog, zij hebben zeker baat bij het ...

Als vader van twee jonge dochters bestaan mijn uitstapjes voornamelijk uit bezoeken aan vakantie- en pretparken. Center Parks, de Beekse Bergen, Disneyland Parijs, de Efteling en Plopsaland. En i k ben fan van hun dienstverlening. Zeer klantgericht, heel vriendelijk personeel, snelle en goede service. Een tijdje terug had ik de klassieke postvakantiegesprekken. "En, hoe is je vakantie geweest?" "Goed, goed. Te kort hè, hahaha." "En waar ben je naartoe gegaan?" Toen ik het had over Disney en Studio 100, en de bijzonder positieve user experiences, zei een collega: "Maar dat is allemaal schone schijn! Een neef van me heeft er een vakantiejob gedaan, en het was ellende van begin tot eind. Hard werk, slechte sfeer, weinig opleiding." That's beside the point. Begrijp me niet verkeerd. Natuurlijk is het belangrijk dat een bedrijf investeert in haar personeel, en goede arbeidsvoorwaarden voorziet. Maar perfect zal het nooit wo...

Onlangs schreef ik voor Prevent een artikel n.a.v. een recent Frans onderzoek. Dit cohorteonderzoek op circa 150.000 mensen vond een verband tussen overwerk en beroertes. Mensen die meer dan tien uur per dag gewerkt hebben, ten minste 50 dagen per jaar, hebben een 29% hoger risico op een beroerte. En voor werknemers die dit tempo tien jaar of langer aanhouden, neemt het risico op een beroerte met ongeveer 45% toe. Dit is zeker niet het eerste onderzoek dat een correlatie tussen overwerk en beroerte heeft gevonden. Bij de opmars van de Industriële Revolutie in het Europa van de 19 de  eeuw waren er al tal van werknemers die dermate hard werkten dat ze er letterlijk dood bij neervielen. De eerste beschrijving van een werkgerelateerde beroerte in een wetenschappelijk artikel dateert van 1969, met het plotse overlijden van een 29-jarige werknemer op de verzendafdeling van het grootste krantenbedrijf van Japan. Dit fenomeen is ondertussen in Japan gekend als 'karoshi', let...

Op 9 oktober is de OiRA-tool voor autobussen en autocars verschenen. Het is ondertussen al de tiende online risicoanalyse voor België. Ik geef hieronder wat meer duiding. OiRA staat voor Online interactive Risk Assessment. Het is een gratis online werkmiddel om risicoanalyses op het gebied van gezondheid en veiligheid op de werkplek uit te voeren. EU-OSHA (het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk) heeft de software ontwikkeld. In elk land geldt andere wetgeving. Deze is wel gelijklopend in de verschillende Europese landen, maar je kunt ze niet één-op-één omzetten. Daarom zijn er dus verschillende OiRA's per land.  Het is zeker nuttig voor kleine ondernemingen, die minder middelen hebben om een grondige risicoanalyse uit te voeren. In de tool wordt stap voor stap het risicoanalyseproces doorlopen, zodat de risico’s op de werkvloer kunnen worden geïdentificeerd en daarnaast preventieve acties worden opgesteld in een concreet actieplan. ...

Een vriend van me heeft recent een boek gekocht waarin een huisarts aanraadt om een eliminatiedieet te volgen. "Is dat nuttig?" vraagt hij me. Ik moet toch even zuchten. Als hij eerder bij me was gekomen, had ik hem kunnen aanraden om het boek niet te kopen.  Zelf heb ik wel al een eliminatiedieet gevolgd. Dat was echter niet om "mijn lichaam te zuiveren" of zo, maar omdat ik een zware allergische reactie had gedaan op een ongekend voedingsmiddel. De huisarts verzekerde mijn ouders ervan dat het niet, absoluut niet de antibiotica kon zijn die hij me de week ervoor had voorgeschreven. Dus moest ik gedurende een tiental weken een "KKT-dieet" volgen, een dieet arm aan kleurstoffen, konserveermiddelen en tyramine (het was nog in de tijd van de progressieve spelling). Hierbij moet je alle voedingsmiddelen vermijden die eventueel een voedingsallergie zouden kunnen veroorzaken, en stelselmatig bouw je het weer op.  Dit is géén gezond dieet. Er zijn t...