Levertesten

De levertesten. Hoeveel bloedstalen ik daarvoor al genomen heb (en voor de bepaling van hepatitis B antilichamen natuurlijk, nog een hoop meer). In mijn bedrijven had ik sinds vorig jaar al de gewoonte om alle resultaten van levertesten aan de betrokken werknemers op te sturen - kwestie van me wat uit te sloven. Ik had namelijk positieve reacties gehad omdat ik voor alle werknemers met gestegen levertesten een brief had opgesteld voor hen en voor hun huisarts. In de brief voor de huisarts zelfs een grafiekje, erg streberig hoor. Maar bon, ik voelde me zo gevleid dat ik dacht, nu doe ik voor iedereen hetzelfde. Ik stelde een tekst op (staat hieronder), en bij nader inzien kortte ik die nog wat in. Ik had namelijk vermeld dat je gestegen waarden ziet bij onder meer galblaascarcinoom en nog meer van dat lekkers. Als je dan wat licht gestegen levertesten hebt, komt zulke informatie wellicht eerder ongelegen - zeker wanneer je nagaat dat het onterecht is om bij licht gestegen levertesten aan zulke dingen te gaan denken. Een pintje teveel, of teveel frietjes met mayonaise, dat is al waarschijnlijker.

Nu gaan alle resultaten van technische onderzoeken moeten teruggekoppeld worden. We gaan dat wel niet zelf moeten doen, behalve dan voor de testen zoals audiometrieën, spirometrieën e.d. - wat ik al deed, dus wat geen probleem is. Ik zou eigenlijk blij moeten zijn dat nu alle technische onderzoeken zullen worden teruggekoppeld. Iedereen beter geïnformeerd. Minder werk voor mij, want ik moet geen brieven meer opstellen voor de levertesten. Maar die papierberg! dacht ik echter. Al die brieven en enveloppen, om te zeggen dat alles normaal is. Wat is het nut daarvan? Hoe kafka is dat nu niet? Tot ik besefte dat ik het zelf al deed.
Waarom was ik dan geprikkeld over het nieuws? Na even denken daagde het: omdat ik dan niet meer de enige ben die alle technische onderzoeken terugkoppelt. Ik kan hierin niet meer uitblinken. Zeer hubris van mij. Het zal me leren.

---
Wanneer werknemers beroepsmatig blootgesteld zijn aan solventen, wordt om de 6 maanden een bloedname uitgevoerd. Bij deze bloedname worden drie levertesten beoordeeld.

De levertesten1. GOT (glutamaatoxalaattransaminase)
Verhoogde waarden ziet men bij:

• acute hepatitis, langdurige shock, toxische leverbeschadiging
• persisterende hepatitis, chronisch alcoholmisbruik, levercirrose, hemochromatose, steen, galblaascarcinoom, enz.
• rhabdomyolyse
• hartinfarct
• acute pancreatitis
• sterke intravasculaire hemolyse
• (soms) bij ernstig cerebraal infarct
• in zeldzame gevallen: als gevolg van complexvorming met immunoglobulinen

2. GPT (glutamaatpyruvaattransaminase)
Verhoogde waarden ziet men bij:

• acute hepatitis, intoxicatie door medicamenten, organische oplosmiddelen, langdurige shock, acute autoimmune hepatitis, enz.
• chronische hepatitis, alcoholmisbruik, levercirrose, hemochromatose, levermetastasen
• steen, galblaascarcinoom, pancreascarcinoom
• soms intermitterend verhoogd, bv. bij chronische hepatitis C

3. GGT (gammaglutamyltransferase)
Verhoogde waarden ziet men bij:

• bijna alle vormen van leveraandoeningen
• extra-hepatische aandoeningen waarbij lever betrokken kan zijn (bv. in sommige gevallen van myocardinfarct, acute pancreatitis of pancreascarcinoom)
• toediening c.q. inname van: anticonceptiva, geneesmiddelen, barbituraten, anesthetica, heroïne e.d. (niet in alle gevallen)
• patiënten die radiotherapie hebben ondergaan
• (vooral chronisch) alcoholmisbruik (in meeste gevallen)

Rol van de leverDe lever speelt een belangrijke rol bij de vetstofwisseling in het lichaam.
De lever produceert galvloeistof en is daardoor betrokken bij de vetvertering. De galzouten in de galvloeistof kunnen namelijk de vetten uit het eten, in de dunne darm in hele kleine druppeltjes verdelen (emulgeren). Hierdoor kunnen vetverterende enzymen beter op het vet inwerken.
Ook kan de lever zelf vetten opnemen en weer afbreken. Daarnaast kan de lever uit andere stoffen nieuwe vetten vormen, zoals cholesterol.
Als er een storing in de vetstofwisseling in de lever optreedt, kan vet gaan ophopen in de levercellen. Dit wordt leververvetting of leversteatose genoemd.


Betekenis van gestoorde testenBij gestoorde levertesten dient men in eerste instantie een aantal diagnoses uit te sluiten:
Virale hepatitis B en C, ziekte van Wilson, hemochromatose, alfa-1-antitrypsinedeficiëntie, auto-immune hepatitis en overmatig alcoholgebruik.

Door de toename van mensen met overgewicht, is leververvetting of leversteatose op dit moment de meest voorkomende leverafwijking.

Symptomen van leververvettingVerreweg de meeste mensen hebben geen klachten, maar soms kan vermoeidheid en wat vage buikpijn voorkomen.

Diagnose van leververvettingDoor middel van echografie, een onderzoek met geluidsgolven, kan leververvetting aangetoond worden.
De meest overtuigende diagnose wordt gesteld via leverpunctie. Met behulp van een bepaalde techniek wordt een klein 'hapje' (biopt) leverweefsel weggehaald en vervolgens onderzocht.

Behandeling van leververvettingDe belangrijkste behandelingswijze is meestal gewichtsverlies bereiken. Naast gezonde voeding is extra lichaamsbeweging en sport het belangrijkste.
Het alcoholgebruik dient men te verminderen tot maximaal 2 eenheden per dag.


Dr. Edelhart Y. Kempeneers

Preventieadviseur - Arbeidsgneeesheer