Lage rugpijn in de ouderenzorg

Het verband tussen werklast en lage rugpijn in de ouderenzorg vraagt om doordachte organisatorische oplossingen. Een recent onderzoek wijst uit dat het gelijkmatiger verdelen van de werklast over werknemers en perioden kan bijdragen aan de preventie van lage rugpijn en tegelijkertijd de kwaliteit van zorg verbeteren.

De uitdaging van de ouderenzorg

De vergrijzing en een krimpende beroepsbevolking zorgen voor grote druk in de ouderenzorg. Hierdoor moeten medewerkers vaak zorg dragen voor een groeiend aantal bewoners per werkdienst. Dit leidt tot hogere fysieke en psychosociale werkeisen, die het risico op gezondheidsproblemen zoals lage rugpijn vergroten. Lage rugpijn is een veelvoorkomende oorzaak van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.

Onderzoeksopzet

Een Deense studie onderzocht 513 medewerkers van 122 afdelingen over een periode van 14 maanden. Door dagelijkse werkschema’s en maandelijkse rapportages van lage rugpijn te analyseren, konden onderzoekers het verband tussen werklast en rugpijn in kaart brengen. Hierbij werden verschillen tussen werknemers binnen afdelingen en tussen perioden binnen werknemers meegenomen.

Gegevensverzamelingsproces, inclusief herhaalde metingen bij follow-up van blootstelling en resultaat. Bron: Wester et al.

Belangrijkste bevindingen

1. Hogere werklast verhoogt rugpijnrisico: Werknemers die in bepaalde periodes voor meer bewoners zorgden, rapporteerden vaker en intensere lage rugpijn. Elke toename in het aantal bewoners per dag verhoogde het risico op rugpijn met 2% (intensiteit) tot 4% (dagen).
2. Effect van gelijkmatige werkverdeling: Een “even between-period, within-worker” strategie — waarbij de werklast over langere tijd gelijkmatig wordt verdeeld — bleek effectief in het voorkomen van overbelasting. Dit vermindert pieken in hoge blootstelling, die vaak tot rugpijn leiden.
3. Geen significant effect binnen afdelingen: Het gelijkmatig verdelen van bewoners over werknemers binnen een afdeling (“even between-worker, within-ward strategy”) liet geen significante afname van rugpijn zien. Dit kan te maken hebben met individuele verschillen in werkcapaciteit en de mate van aanpassing aan de werklast.

Associatie tussen bewoners per dag voor werknemers en perioden vs lage rugpijn gedurende 14 maanden op werknemersniveau (N=513) en afdelingsniveau (N=122). Bron: Wester et al.

Aanbevelingen voor de praktijk

1. Langetermijnplanning: Het gelijkmatiger verdelen van de werklast over langere periodes helpt pieken in werkeisen te voorkomen en verkleint het risico op lage rugpijn.
2. Aandacht voor hulpmiddelen: Bij bewoners met een grotere hulpbehoefte is het gebruik van hulpmiddelen essentieel om de fysieke belasting van werknemers te verminderen.
3. Afstemming op werkcapaciteit: Een ongelijke verdeling van bewoners binnen een afdeling hoeft geen probleem te zijn als de werkdruk wordt afgestemd op de mogelijkheden van de individuele werknemers.

Conclusie

Werknemers in de ouderenzorg lopen een verhoogd risico op lage rugpijn bij een ongelijke verdeling van de werklast. Strategische planning, waarbij de werklast gelijkmatiger wordt verdeeld over langere perioden, kan helpen dit risico te verminderen. Door deze aanpak kunnen organisaties niet alleen de gezondheid van werknemers beschermen, maar ook de continuïteit en kwaliteit van zorg verbeteren.

Bron

Wester CT et al. Organizational strategies of eldercare work and health – Is the daily number of residents cared for over 14 months associated with back pain? Scand J Work Environ Health Online-first-article. Published online: 15 Jan 2025.