Doorgaan naar hoofdcontent

Dieet bij nierstenen

Eventjes geleden wou ik bij een werknemer een dieetadvies geven. Hij had een voorgeschiedenis van nierstenen, en in het systeem op mijn werk zitten een aantal teksten met dieetadviezen. Bleek echter dat het advies voor nierstenen totaal achterhaald was! Het hele dieet was gebaseerd op het beperken van de calciuminname, en dat terwijl het toch al een aantal jaren geweten is, dat dit nu net de kans op nierstenen vergróót! Heb maar snel wat gegoogeld, en uit een aantal bronnen onderstaande tekst samengesteld voor de hogervernoemde werknemer.

---
Nierstenen zijn meestal samengesteld uit calciumzouten, met name calciumfosfaat en/of calciumoxalaat. Soms hebben ze een kern van urinezuur. Voeding speelt mogelijk een belangrijke rol bij het ontwikkelen van nierstenen. Voornamelijk de relatief grote hoeveelheid zout en dierlijk eiwit in de Westerse voeding lijkt verantwoordelijk voor de toename van het niersteenlijden. Daarnaast zijn vochtinname en/of transpiratie bij extreme lichamelijke inspanning belangrijke aandachtspunten wat betreft steenvorming.


Aandachtspunten
Vocht
Bij mensen met een voorgeschiedenis van nierstenen wordt een vochtinname van 2,5 – 3 liter geadviseerd. Een ruime vochtinname is van belang om de urine zoveel mogelijk te verdunnen. Het vocht dient goed verdeeld te worden over de dag (ook ’s nachts of voor het slapen). Tijdens warm weer of in landen met warm klimaat moet extra aandacht besteed worden aan veel drinken. Om na te gaan of men wel genoeg drinkt, kan men de kleur van zijn urine bekijken: die moet zo bleek mogelijk zijn.

Calcium
In het verleden werd een calciumbeperking geadviseerd in verband met de hoge incidentie van hypercalciurie bij nierstenen. Uit recent onderzoek blijkt echter dat een lage inname van calcium een hoger risico op recidiefstenen geeft in vergelijking met een normale calciuminname.

Oxaalzuur
Oxaalzuur speelt een rol bij de steenvorming bij patiënten met calciumoxalaatstenen. Het meeste oxaalzuur in de urine is afkomstig van oxaalzuur dat in het lichaam zelf gevormd wordt. Toch kan een oxaalzuurbeperking in het dieet de oxaalzuurexcretie in de urine verlagen, zeker bij patiënten met een hoge oxaalzuurinname.

Purine
Een hoge inname van dierlijk eiwit is gerelateerd aan een verhoogde concentratie urinezuur in de urine als gevolg van het hoge purinegehalte. Urinezuur is het eindproduct van het metabolisme van purine in het lichaam. Dierlijk eiwit bevat veel purine. Bij verhoogde concentratie urinezuur in de urine kunnen urinezuurstenen gevormd worden. Daarnaast verhoogt dierlijk eiwit de excretie van oxaalzuur en calcium in de urine. Patiënten met urinezuurstenen dienen purinerijke producten en alcohol zoveel mogelijk te vermijden.

Natrium
Natrium is een onderdeel van zout (= natriumchloride). Een hoge natriuminname veroorzaakt een verhoogde calciumexcretie. Verder lijkt een hoge inname van natrium met de voeding de hoeveelheid citraat in de urine te verlagen. Dit is ongunstig, omdat citraat kristalvorming remt.

Overige
Excessen van vitamine C en D moeten vermeden worden. Megadoses vitamine C zou de oxaalzuur- en urinezuurexcretie in de urine kunnen verhogen en een verlaging van de pH van de urine kunnen veroorzaken. Dit bevordert steenvorming. Een megadosis vitamine D kan een verhoogde intestinale absorptie van calcium veroorzaken.
Fosforzuur (E 338) zit vooral in coladranken en zou de aanmaak van nierstenen bevorderen.
Kalium lijkt een gunstig effect te hebben. Een hoge kaliuminname is omgekeerd geassocieerd met het risico op nierstenen. Er is echter onvoldoende bewijs om patiënten met nierstenen extra kalium te adviseren.
Voor sommige patiënten kunnen geneesmiddelen nodig zijn.

Overzicht voedingsmiddelen

Drink voldoende vocht
• Minimaal 2 liter (idealiter 2,5 tot 3 liter) water per dag
• Minstens een kwart liter voor het slapengaan
• Drink wanneer mogelijk ook ’s nachts een glaasje water, bvb. bij opstaan om naar het toilet te gaan

Neem voldoende calcium
• Melk
• Karnemelk
• Yoghurt
• Kwark
• Vla
• Pudding
• Pap
• Kaas

Beperk oxaalzuur
• ! Spinazie
• ! Rabarber
• Bietjes
• Noten
• Vijgen
• Chocola (cacao)
• Zwarte thee
• Postelein
• Boerenkool
• Knolselderij
• Cola

Beperk purine
• ! Vis (ansjovis, sardines, krab, haring, makreel, hom, garnalen, sprot, wijting)
• ! Orgaanvlees (lever, niertjes, zwezerik en hersenen)
• Vlees, wild en gevogelte
• Alcoholische dranken zoals bier en wijn

Beperk zout
• Zout dat over het eten gestrooid wordt of tijdens de bereiding toegevoegd wordt
• Bouillonblokjes
• Ketjap
• Kruidenmixen
• Soep
• Saus
• Kant- en klaarproducten
• Snacks
• Zoutjes
• Gezouten noten
• Zoute haring

Vermijd fosforzuur (E 338)
• Coladranken


Bronnen
• Dienst Urologie van UZ Leuven. Oorzaken en behandeling van nierstenen en nierkolieken.
• Mariëlle van Veen-Lievaart, diëtist LUMC. Dieet bij nierstenen.
• Gezondheid.be. Veel drinken helpt nierstenen voorkomen.
• CM. Nierstenen. Uit "Zal ik de dokter bellen? Medische gids voor het hele gezin" van Michiel Callens.


Dr. Edelhart Y. Kempeneers
Preventieadviseur - Arbeidsgeneesheer

Populaire posts van deze blog

Bereken je kans op een hartinfarct

Met behulp van een aantal parameters kun je de statistische kans inschatten of je binnen de tien jaar zal overlijden aan een hart- of vaatziekte.     De SCORE-tabel is niet nieuw. Het is een internationaal erkend werkmiddel dat op basis van het geslacht, de leeftijd, de systolische bloeddruk, het rookgedrag en de verhouding van totaal cholesterol op HDL-cholesterol in één overzichtelijk geheel de kans weergeeft dat je sterft aan een hartinfarct of een beroerte. De getallen worden onderverdeeld in drie categorieën: Groen: Laag risico, minder dan 5% kans om binnen de tien jaar de wormen te voeren Oranje: Matig risico, 5 à 9% kans om binnen de tien jaar de pijp aan Maarten te geven Rood: Hoog risico, 10% of meer kans om binnen de tien jaar aan de verkeerde kant van het gras te gaan liggen Het is en blijft uiteraard slechts een ruwe inschatting. Als je suikerziekte hebt, moet je al niet beginnen met de tabel. Ga dan maar uit van een ernstig verhoogd ris...

Calciumhydroxide in water

Kalkwater of kalkmelk is een oplossing van calciumhydroxide (Ca(OH) 2 ) in water. Calciumhydroxide is weinig oplosbaar in water. “0,17 gram per 100 ml water”. Bron: Chemiekaarten 19 e editie 2004. “Licht oplosbaar in water van 20°C : 1,65 g/l” Bron: Carmeuse.nl In water valt Ca(OH) 2 uiteen in Ca 2+ - en OH - -ionen. Hierdoor ontstaat een basische oplossing. De pH van een oplossing van 0,01% is 11,3. “pH: 11.3 (0.01% at 25 deg C); 12.5 to 12.7 (saturated solution (0.18 g/100 mL) at 25 deg C)” Bron: Intox.org Bij een gesatureerde oplossing (= maximum oplosbare hoeveelheid) bedraagt de pH 12,4 tot 12,8. “pH (saturated solution): 12.4” Bron: Sultanchemists.com “pH: 12,5-12,8 bij een concentratie van 1.070 mg/l” Bron: Carmeuse.nl Bij een langere blootstelling aan calciumhydroxide zullen de huidletsels meer uitgesproken zijn. Dit staat ook als dusdanig vermeld op veiligheidsfiches over calciumhydroxide. “Calcium hydroxide penetrates the ski...

Moderne lotusvoeten

Vandaag verscheen een artikel op VRT NWS , dat schoenen met hoge hakken (voorlopig) lijken te hebben afgedaan. Nu kan ik eindelijk een tekst die ik al sinds begin 2020 als "draft" heb staan, publiceren! Wanneer we lezen over de praktijk van het voetinbinden in het oude China, gruwelen we van zulke barbaarse martelpraktijken. Hoe heeft een schoonheidsideaal ooit in zulke mate kunnen ontsporen? Nochtans bezondigen wij ons aan gelijkaardige praktijken, alleen is het moeilijker om zulke dingen objectief te beoordelen, wanneer je zelf in die cultuur verweven zit. Voetinbinden Ik ga dit cultureel gegeven toch even kaderen. De praktijk van voetinbinden heeft zich in China ontwikkeld tijdens de Tang-dynastie (618-907 na Chr.). Het hield in dat men bij jonge meisjes de voeten omzwachtelde. De vier kleine tenen werden naar binnen geplooid en braken uiteindelijk vanzelf. De grote teen bleef recht. Het resultaat was een "lotusvoetje". Dit gold als een teken van wels...